1811 – yilda rus kimyogari K.S.Kirixgof kraxmalni gidrolizlab glukoza olgan
Kimyoviy xossalari. Glukoza aldegidlarga, spirtlarga, halqali birikmalarga xos reaksiyalarga kirisha oladi.
Glukoza aldegid kabi qaytaruvchilik xossasiga ega bo'lib, "kumush ko'zgu" reaksiyasini beradi:
CH20H-(CHOH)4-CHO + Ag20 ~ CH20H-(CHOH)4-COOH + 2AgJ,
Glukozani mis (II)-gidroksid bilan qaynatil ganda glukon kislota hosil bo'ladi:
CHz0H-(CHOH)4--eHO + CU(OH)2 ~ CH20H-(CHOH)4--eOOH + Cu20J, +H20
Glukoza oksidlovchilik xossasini namoyon qilib, vodorod bilan ta' sir1ashganda qaytari1ib, spirt (sorbit-olti atomli spirt) hosil qiladi:
CH20H-(CHOH)4-CHO + H2 ~ CH20H-(CHOH)4-CH20H
Yuqoridagi reaksiyalar glukoza molekulasida aldegid mavjudligidan dalolat beradi.
Glukoza ko'p atomli spirt sifatida ham metallar gidroksidlari bilan ta'sir1ashadi:
C6H70(OH)s + Ca(OH)2 ----. C6H70(OH)3 < ) Ca + 2 H20 o
C6H70(OH)s + Cu(OH)2 ----. C6H70(OH)3 < ) Cu + 2 H20 o
Mis saxarat ko'k rangli modda bo'lib, bu reaksiya tibbiyotda siydikdagi qand miqdorini aniqlash uchun ishlatiladi.
Glukozaning poluasetal gidroksiguruhi spirtlar bilan ta' sir1ashganda efir1arga o'xshash-glikozidlar hosil qiladi:
Bijg'ish. Glukoza bioorganik katalizatorlar-fermentlar ta' sirida bijg'ishga uchraydi. Bijg'ishning bir necha turi ma'lum: spirtli, kislotali va b. Masalan, achitqi fermentlari ta'sirida glukoza spirtli bijg'ishga uchraydi, natijada etanol va karbonat angidrid hosil bo'ladi:
Boshqa fermentlar ta' sirida sirka kislota, moy va sut kislotalari, izopropil spirti, aseton hosil bo'lishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |