Testalogiya va pedagogik o’lchovlar nazariyasi“ fanidan 4-Mustaqil ishi Bajardi: Mardonov R. Tekshirdi: Ilmurodova D

Foizlar

Ushbu ballar o'quvchining faoliyati testni ishlab chiqish paytida sinovdan o'tgan boshqalar bilan solishtirganda qanday ekanligini ko'rsatadi. 50-foizli ball to'plagan talaba o'zining yoshidagi o'quvchilarning kamida 50 foizini bajargan. 50-foizli ko'rsatkich o'rtacha oraliqda.

Z-ballar

Ushbu ballar -4 dan 4 gacha bo'lgan raqamlar qatorida o'lchanadi. Ushbu shkalada nol o'rtacha hisoblanadi. Ijobiy ballar o'rtacha darajadan yuqori, salbiy ko'rsatkichlar esa o'rtacha darajadan past.

T ballari

Ushbu ballar 10 oralig'ida 10 dan 90 ballgacha o'zgarib turadi. Ushbu o'lchov bo'yicha ellik o'rtacha va o'rtacha oraliq odatda 40 dan 60 gacha.

Stanin ballari

Stanic shkalasi, shuningdek, standart to'qqiz o'lchov deb ham ataladi. Ushbu ballar 1 dan 9 gacha, 5 o'rtacha. 5 dan past ko'rsatkichlar o'rtacha ko'rsatkichdan past. 5 dan yuqori ball o'rtacha ko'rsatkichdan yuqori.

Balli ballar

Ushbu turdagi test ballari bir nechta subtestlar bo'yicha har xil ballarni taqdim etishni o'z ichiga oladi, ularning har biri ma'lum bir malakani yoki maydonni baholaydi. Ko'pgina hollarda, ushbu balli ballar umumiy yig'indiga erishish uchun birlashtiriladi.
Ba'zi testlarda o'xshash skorlama tizimlaridan foydalanilgan bo'lsa-da, barcha testlar bir xil emasligini bilish muhimdir.
Ba'zi sinov noshirlari o'zlarining standart ballari shkalalarini yaratadilar. Ushbu tarozi talqinlari odatda bolangizning tekshiruvchisi orqali mavjud.
Qabul qilish sinovlarining maqsadi mahsulotlarning talablarga muvofiqligini aniqlash va sinovdan o'tgan mahsulotlarni ishlab chiqarishning maqsadga muvofiqligi to'g'risida qaror qabul qilishdir.
Sinovlarning barcha turlarini o'tkazish uchun zarur shart bu sinov natijalarining birligi va ishonchliligini ta'minlash, metrologik, texnik, ekspluatatsion xarakteristikalar, mahsulot xususiyatlari to'g'risida ishonchli, ob'ektiv ma'lumot olishdir.
Sinov natijalarining birligi va ishonchliligi
- sinov natijalarini etkazib beruvchidan va iste'molchidan o'zaro tan olish uchun sharoit yaratadi;
sinovdan o'tgan mahsulotning xususiyatlarini ob'ektiv baholash uchun asos bo'ladi;
- testlar sonini va hajmini istisno qilish yoki sezilarli darajada kamaytirishga imkon beradi.
Ta’lim oluvchilar tomonidan oʻquv materiallari oʻzlashtirilganligini, koʻnikma va malakalar hosil boʻlganligini tekshirish va baholash ta’lim jarayonining zarur tarkibiy qismi hisoblanadi. Bu faqat oʻqitish natijalarini nazorat qilish emas, balki oʻquv jarayonining turli bosqichlarida ta’lim oluvchilarning bilish faoliyatiga rahbarlik qilish hamdir. Oʻquvchilarning oʻzlashtirishlarini baholash Oʻzbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligining 2006 yil 10 iyundagi 152- sonli buyrugʻi bilan tasdiqlangan "Umumiy oʻrta ta’lim maktab oʻquvchilarining ta’lim tayyorgarligi darajasini aniqlashning koʻp ballik reyting tizimi toʻgʻrisidagi Nizom"ga muvofiq amalga oshiriladi. Bu Nizomga koʻra oʻquvchilarnig ta’lim tayyorgarligi darajasini baholashning reiting tizimi quyidagi nazorat turlari orqali amalga oshiriladi: 1. Oraliq nazorat (ON)- har bir oʻquv fanidan DTS boʻyicha oʻquvchilar oʻzlashtirishi lozim boʻlgan asosiy bilim, koʻnikma, malaka (BKM)larning elementlari soni aniq belgilangan majburiy standartli nazorat ishi orqali amalga oshiriladi. MSNIlar soni dastur talabidan, fanni oʻqitish mazmunidan kelib chiqqan holda belgilanadi. MSNIlar Respublika T`alim Markazi (PTM) huzurida tashkil etilgan ijodiy guruh tamonidan tayyorlanadi. 2. Joriy nazorat (JN)-oralik nazorat orasida oʻtkazilagan kundalik soʻrov boʻlib, u oʻquvchilar bilimida boʻshliq paydo boʻlishning oldini olish, oʻquv faolligini oshirish maqsadida amalga oschiriladi. Shu bilan birga t`alimiy oʻrgatuvchi xarakterga ham ega boʻladi. Oʻqituvchi har bir oʻquvchining MSNIlar oraligida joriy nazoratdan oʻtishini ta’minlashga ma`suldir. 3. Ijodiy faollik nazorati (IFN)-reiting doirasida barcha oʻquvchilar uchun majburiy boʻlmagan qoʻshimcha topshiriqlar va ijodiy ishlarni ixtiyoriy bajarish orqali, ularning istak va xohishlariga koʻra tashkil etiladi. Har chorakda bir marta oʻtkaziladi.
4. Bosqichli nazorat(BN)- oʻquv yili tamom boʻlgandan keyin imtihonlar yoki sinovlar shaklida amalga oshiriladi. Bosqichli nazorat uchun namunaviy va sinov imtihon materiallari RTM tomonidan tayyorlanib, joylarga yetkaziladi. 5. Yakuniy nazorat (YaN) –maktabda ta’limning toʻliq kursi tugagandan soʻng Davlat attestatsiyasi shaklida amalga oshiriladi. Yuqoridagilardan koʻrinib turibdiki, oʻqituvchi tomonidan joriy (kundalik) nazorat hamda ijodiy faollik nazorati uchun materiallarni tayyorlash va oʻquvchilar oʻzlashtirishini baholashni amalga oshirib borish lozim.
Oʻquvchilarni baholashning hozirda keng tarqalgan test sinovlari, yozma ishlar, laborotoriya ishlari, mustaqil amaliy ishlar va boshqa shakllari bilan birga quyidagi ayrim shakl, usullardan foydalanish aynan oʻquvchi shaxsiga yoʻnaltirilgan ta’lim jarayoni shakllariga mos keladi: Suhbat. Oʻquvchi bilan suhbat dialog va hamkorlik tamoyillariga asoslangan boʻlishi kerak. Bunda oʻquvchi rivojlanishining asosiy yoʻnalishlari va aniq vazifalarni belgilanadi. Oʻqituvchi tomonidan qoʻllab-quvatlash orqali kamchiliklarni bartaraf qilish yoʻl-yoʻriqlarini koʻrsatib beriladi. Oʻqituvchi suhbatni oldindan rejalashtiradi va oʻquvchi bilan suhbatni olib borganda, boshqa oʻquvchilar soʻzini boʻlmasligi uchun oldindan kelishib olishi zarur. Har bir suhbat natijasini sinf rahbari jurnaliga yozib borish maqsadga muvofiqdir. Suhbat natijasida oʻqituvchi va oʻquvchi bir necha muhim boʻlgan yoʻnalishlarni belgilashlari lozim. Ushbu yoʻnalishlar boʻyicha qisqa muddatli, erishib boʻladigan maqsadlar kelishib olinadi va bu maqsadlarga erishishda yordam berishi mumkun boʻlgan mavjud imkoniyatlarni muhokama qilib, belgilab olinadi. Sinfdoshlar bilan baholash. Oʻquvchilarni sinfdoshlar tomonidan baholash koʻnikmalariga sinfdosh oʻquvchilarni oʻrgatib borish lozim. Yaxshisi, baholashni kichik guruhlarda amalga oshirish maqsadga muvofiq. Bunda oʻqituvchi oʻquvchilarning ma’lum bir aniq bajargan ishini baholaydi. Sinfda oldindan qoidalar ishlab chiqilishi muhumdir. Ulardan asosiylari quyidagilar boʻlishi kerak: barcha ishtirokchilar bir-birlarini eshitishi kerak, doʻstlarining soʻzini boʻlib boʻlmaydi, sabrtoqatli boʻlishlari, fikrni ochiq bildirish, ijobiy yutuqlardan boshlash lozim (ular 3 tadan kam boʻlmasliqi lozim), ishni yaxshilash boʻyicha oʻz tavsiyalarini berish. Barcha ishtirokchilarni eshitib bolgandan soʻng, ishi muhokama qilingan oʻquvchi oʻz fikrini bildirishi mumkin. Oʻquvchi kundaligi. Uni tutish uchun oʻqituvchi va oʻquvchi oʻrtasida toʻliq oʻzaro tushunish va ishonch boʻlishi zarur. Kundalikda aks ettirilishi mumkin boʻlgan shaxsiy yoki nozik mavzular boʻyicha, oʻqituvchi qanday qilib ta’sir etishini oldindan belgilab olishi lozim. Oʻquvchilar oʻqituvchi kundalikdan bilgan narsalar boʻyicha bezovtalansalar, boshqa oʻquvchilarga maslahat bilan murojaat qilish mumkinligini bilishlari kerak. Oʻz-oʻzini baholash. Oʻquvchilar qoʻyilgan maqsadga erisha olishlari uchun nimalar kerakligini aniqlay bilishlari kerak, buning uchun ularni oʻz-oʻzini baholashga oʻrgatish zarur. Oʻz-oʻzini baholash oʻqituvchi bilan dialog olib borishga asoslangan. Oʻquvchilarni oʻz-oʻzlarini baholashga tayyorlaganda oʻqituvchi quyidagi savollarni ishlatishi mumkin.
 Siz ushbu topshiriqni yaxshi bajarish uchun nimalar qildingiz?
Qaerda xatolar bor?
Boshqa oʻquvchilarga qaysi boʻlimlarni tushuntirib berishingiz mumkin? Ushbu masalalar boʻyicha maktabdan tashqari qanday tajribangiz bor? Ushbu mavzu boʻyicha qanday qoʻshimcha ma’lumotlarni bilasiz? va boshqalar. Kuzatuv - baholashning muhim usuli boʻlib, u ta’lim olish jarayonini tahlil va nazorat qilishga qaratilgan. Quyidagilarni talab etadi:
 Faqat ishning natijasiga emas, balki oʻquvchilar qanday ish olib borayotganligi bilan ham tanishib borish.
Oʻquvchilarning fikrlarini eshitish va zarur xulosalar chiqarish.
Oʻquvchilar erkin fikr yuritishlarini nomayon etishlari uchun muammolarni muhokama qilish.
Kuzatuv ochiq, yoʻnaltirilgan va tizimli boʻlishi mumkin. Ochiq kuzatuv paytida oʻquvchi yoki oʻquvchilar guruhi oʻzlari kuzatuv ostidaligini va baholash mezonlari tanqiddan xoliligini biladilar. Yoʻnaltirilgan kuzatuv bir oʻquvchi yoki ma’lum oʻquvchilar guruhini kuzatishga qaratilgan boʻladi. Ma’lum bir vazifani oʻquvchilar bajarayotgan paytda oʻqituvchi ular qanday suhbat olib borishayotgani, vazifani bajarish uchun qanday usul va vositalarni tanlaganlari va ulardan qanday foydalanayotganlarini kuzatadi. Shunday qilib oʻqituvchi ma’lum bir hatti-harakatlarda oʻxshashliklarni kuzatishi mumkin. Ushbu kuzatuv natijalarini oʻquvchilarning oʻzlarini kuzatuvlari bilan toʻldirilish mumkin, bu esa ushbu jarayonning turli tomonlarini koʻrish imkoniyatini beradi.
Tizimli kuzatuv paytida mezonlar oldindan belgilangan boʻlishi lozim, kuzatuv belgilangan, cheklangan vaqt davomida amalga oshiriladi. Kuzatuv bir qator yutuqlarga ega:
 Xohlangan vaqtda ishlatilishi mumkin.
 Sinfda olib borilayotgan ishga xalaqit bermaydi.
 Barcha hatti-harakat turlari haqida axborot beradi.
 Alohida vaqt ajratgan holda maxsus tadbir oʻtkazishni talab qilmaydi.
 Alohida vositalar va materiallarni talab qilmaydi.

Foydalangan enternet saytlari:

1. 
   www.ziyouz.com
   
2. 
   https://mits.uz
   

www.ziyonet.uz