Texnik avtomatlashtirish asboblari

Avtomatlashtirishning uchinchi darajasimurakkab avtomatlashtirishga mos keladi. Integratsiyalashgan avtomatlashtirish ishlab chiqarishni loyihalash va texnologik tayyorlashdan (shuningdek, xarid jarayonlaridan) tayyor mahsulotni sinovdan o'tkazish va jo'natishgacha bo'lgan ishlab chiqarish jarayonining barcha bosqichlari va bo'g'inlarini qamrab oladi. Integratsiyalashgan avtomatlashtirish avtomatlashtirishning barcha oldingi darajalarini amalga oshirishni nazarda tutadi. Bu ishlab chiqarishni yuqori texnik jihozlash va katta kapital xarajatlarni talab qiladi. Bunday avtomatlashtirish, ayniqsa, barqaror dizayndagi mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun etarlicha katta dasturlar uchun samarali. Misol tariqasida, bu erda prokat podshipniklari, alohida mashina birliklari, elektr jihozlari va boshqalarni ishlab chiqarishni nomlashimiz mumkin. Biroq, bu cheklovlarga qaramay, kompleks avtomatlashtirish butun ishlab chiqarishni rivojlantirish va kapital xarajatlardan samarali foydalanishni ta'minlashga qodir. Buni muhandislik rivojlanishining jahon amaliyoti tasdiqlaydi.
Ishlab chiqarishni avtomatlashtirishning uchinchi darajasini tatbiq etish orqali uni avtomatik manzillash, chiqindilarni qayta ishlash va kompyuter texnikasini keng qo‘llash asosida ishlab chiqarishni boshqarish bilan mahsulotni saqlash va sexlararo tashishni avtomatlashtirish muammolarini hal etishga erishish mumkin. Avtomatlashtirishning ushbu darajasida insonning ishlab chiqarishdagi ishtiroki uning barcha bosqichlarida asbob-uskunalarni saqlash va uni ish holatida saqlashga qisqartiriladi.
Nihoyat, yaxlit ishlab chiqarish tizimi tushunchasi ham tez-tez ishlatiladi. Integratsiyalashgan ishlab chiqarish tizimi axborot texnologiyalari sohasining ishlab chiqarish sohasi bilan birlashishi (integratsiyasi) bilan tavsiflanadi. Bu, shuningdek, avtomatlashtirilgan konstruktorlik va texnologik arxivlarni yaratish va yuritishni hamda ishlab chiqarishni tashkiliy-konstruktorlik va texnologik tayyorlashni avtomatlashtirishni nazarda tutadi. Har xil turdagi ma'lumotlar bazalarini ishlab chiqarishda tashkil etish, ularga xizmat ko'rsatish va ulardan foydalanish bu holda ishlatiladigan identifikatsiya birliklarini birlashtirishni, butun ishlab chiqarishni qayta qurishni va natijada kapital xarajatlarni sezilarli darajada kamaytirishni talab qiladi. Biroq, aynan shu holatda yangi mahsulotlarni ishlab chiqish muddatlari va ularni ishlab chiqarishning ish sikllarining davomiyligi keskin qisqaradi.
Avtomatlashtirish darajalari rasmda keltirilgan. IN 1.

Guruch. IN 1. Avtomatlashtirish darajalari

Avtomatlashtirish bozor iqtisodiyoti sharoitida mavjud bozor sharoitlariga mos ravishda o'zgarib turadigan ishlab chiqarish muammolarini hal qilishga qaratilgan. Bozor iqtisodiyoti sharoitida zamonaviy muhandislikka xos bo'lgan quyidagi xususiyatlarni ajratib ko'rsatish mumkin:

• avtomatlashtirish texnologik jihatdan moslashuvchan bo'ladi, chunki mahsulotlar tezroq eskiradi, mahsulot modifikatsiyalari xilma-xilligi ko'payadi, mashinalarning sifati va ishonchliligiga qo'yiladigan talablar oshadi, kichik va seriyali ishlab chiqarish ulushi oshadi;
• avtomatlashtirishning rivojlanishi EHMlardan, ayniqsa, mikroprotsessorli texnologiyalardan, birinchi navbatda, boshqaruv va monitoring tizimlarida ko‘proq foydalanishga asoslangan;
• Ta’minot va yig‘ish jarayonlarini avtomatlashtirishga avvalgidan sezilarli darajada ko‘proq e’tibor qaratilmoqda, bu mashinasozlikda ta’minot va yig‘ish jarayonlarining mehnat zichligi mahsulotning umumiy mehnat zichligining 15 dan 30 foizigacha bo‘lganligi bilan izohlanadi.
An'anaviy yig'ish ishlab chiqarish gavjum bo'lib, bu erda muhandislik ishlab chiqarish sifati va unumdorligiga sub'ektiv omillar muqarrar ravishda ta'sir qiladi. Bu ham yig'ish ishlarini avtomatlashtirishda mashinasozlik ishlab chiqarishining sifati va unumdorligini oshirish uchun katta zaxiralar mavjudligini bildiradi.
Xarid qilish jarayonlarini avtomatlashtirish zarurati ko'p jihatdan og'ir va nosog'lom mehnat sharoitlari bilan bog'liq.
Shuning uchun, lavha shtamplash elementlarini payvandlaydigan zamonaviy press-korpus sanoatida avtomatlashtirilgan liniyalar, masalan, avtomobil kuzovlari va lift kabinalarini payvandlash va ularni bo'yash uchun ishlatiladi.
Shunday qilib, hozirgi vaqtda avtomatlashtirishni rivojlantirish bilan bog'liq texnik taraqqiyotning asosiy yo'nalishlari:
1) mashinalar va ularning birliklarining konstruksiyalarini ishlab chiqarish qobiliyatini oshirish;
2) eng oddiy operatsiyalarning optimal konsentratsiyasi bilan texnologik jarayonlar va texnologik jihozlarni yaratish;
3) ommaviy, seriyali va kichik hajmdagi ishlab chiqarishni avtomatlashtirish uchun asos sifatida har xil turdagi avtomatik (avtomatlashtirilgan) liniyalar va moslashuvchan ishlab chiqarish tizimlarini keng qo'llash;
4) texnologik asbob-uskunalarni yuklash va tushirishni avtomatlashtirish;
5) mahsulotni (qismni) tashish va nazorat qilishni, shuningdek chiqindilarni yo'q qilishni avtomatlashtirish;
6) texnologik va ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarishni avtomatlashtirish.
Biroq, texnologik va ishlab chiqarish jarayonlari bir xil narsa emas.
Ishlab chiqarish jarayonini mahsulot (qismlar) ishlab chiqarishning barcha bosqichlarining yig'indisi deb atash odatiy holdir. Ishlab chiqarish jarayoni bo'sh qismlarni ishlab chiqarish, ularni qayta ishlashning har xil turlari, sifat nazorati, agregatlar va mashinalarni yig'ish va sinovdan o'tkazishni o'z ichiga oladi. Korxonalarda ishlab chiqarish jarayoni alohida ixtisoslashtirilgan ustaxonalar yoki binolarda joylashgan qismlarga bo'linadi: zarb va presslash, quyish, mexanik yig'ish, asboblar va qoliplarni ishlab chiqarish va boshqalar.
Texnologik jarayon ishlab chiqarish jarayonining bevosita mexanik va termik ishlov berish yoki mahsulotni (qismni) yig'ish bilan bog'liq bo'lgan qismidir.
Turli darajadagi avtomatlashtirishdan foydalanishning iqtisodiy samaradorligi asosan ikkita omil bilan belgilanadi:
• yillik relizlar dasturi;
• mahsulot dizayni va uning elementlarini ishlab chiqarish qobiliyati.
Mashina konstruksiyasi elementlarini unifikatsiya qilishdan foydalanish juda maqsadga muvofiqdir, ya'ni mashina elementlarining ishlatiladigan turlari va o'lchamlarini minimallashtirish, ularning o'zaro almashinishini va talab qilinadigan sifatni ta'minlash.
Strukturaviy elementlarni birlashtirishning eng yuqori darajasi ularni standartlashtirishdir. Birlashtirilgan va standartlashtirilgan konstruktiv elementlarga misol sifatida metall mahkamlagichlar, tishli g'ildiraklar, prokat podshipniklari, gidravlika va pnevmatik jihozlar va boshqalar kiradi.
So'nggi paytlarda mahsulotni ishlab chiqarishga kiritish masalalarini hal qilishda ushbu mahsulotlar dizaynining ishlab chiqarish qobiliyatiga ko'proq e'tibor qaratilmoqda. Mahsulot dizaynini ishlab chiqarish qobiliyati deganda uning avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish talablariga javob berish qobiliyati tushuniladi, minimal xarajat va vaqt bilan kerakli sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarish imkoniyatini ta'minlaydi.
Qismlarning ishlab chiqarilishi va yig'ish birliklarining ishlab chiqarilishi mavjud.
Qismlarning ishlab chiqarish qobiliyati quyidagi asosiy omillar bilan belgilanadi:
• qismning materiali va og'irligi;
• texnik talablar;
• ishlov beriladigan buyumni olish usuli;
• qismning turi (val, disk, tutqich, korpus, tishli g'ildirak va boshqalar);
• detal konfiguratsiyasining konfiguratsiyasi, simmetriyasi va barqarorligi;
• ishlov berish qiyin bo'lgan sirtlarning mavjudligi, masalan, murakkab profilli sirtlar, nisbatan kichik diametrli chuqur teshiklar va boshqalar.
Yig'ish birliklarining ishlab chiqarish qobiliyati boshqa pozitsiyalardan ko'rib chiqiladi. Umuman olganda, avtomatik yig'ish qismlarni yig'ish zonasiga etkazib berishni, ularning yo'nalishini va keyingi ulanishini o'z ichiga oladi.
Uni avtomatlashtirish nuqtai nazaridan eng qiyin jarayon - yig'ish maydonidagi qismlarni yo'naltirish. Keyinchalik ulanish uchun qismlarni avtomatik yo'naltirishning bir necha darajalarini ajratish odatiy holdir.