Texnologik jarayonlar boshqaruvi va kompyuter tizimlari

AMALIY ISH №12 
ISHDAN CHIQISH TURLARI VA TIKLANISH SHAROITLARINI 
HISOBGA OLGAN XOLDA REAL SISTEMALAR XATOLIKLARINI 
GRAFIKLARINI QURISH (2 soat). 
Asosiy xolat 
Samarali (minimalga yaqin) test ketma-ketliklarini ko‘rish imkoni bor bo‘lgan 
uslubni, ya’ni testlarni generatsiyalash usulini ko‘rib chiqamiz. Bu usul, ekvivalent 
normal forma usuli sifatida ancha mashhur bo‘lib, tekshirilayotgan bir chiqishli 
kombinatsion sxemani ENF ni ko‘rishga asoslangan quyidagi asosiy bosqichlardan 
tuzilgan protseduradan iborat. 
1 .Barcha elementlarga ketma-ket raqamlar beriladi. 
2. Sxema amalga oshiradigan bulь shunday yozamizki, unda har bir 1 
elementga 1 indeksli bir juft qavs mos keladi. Bulь ifodasidagi barcha 
o‘zgaruvchilar kirish o‘zgaruvchilari bo‘ladi. 
3.Olingan ifoda dizyunktiv normal formaga (DNF) ga o‘zgartiriladi. Juft 
qavsni ichidagi har bir o‘zgaruvchiga berilishi bilan bog‘liq. Bundan tashqari 
ortiqcha xadlar olib tashlanmaydi. 
Misol sifatida 3.2-rasmdagi raqamli sxema uchun ENFni ko‘rishni ko‘rib 
chiqamiz, 
Oxirgi ifoda, 3.3-rasmda keltirilgan sxemani ENFi bo‘ladi. 
Umumiy holda ixtiyoriy PC ENFi shunday xarakterlanadiki, unda har bir 
o‘zgaruvchi sxemada mumkin bo‘lgan yo‘llarni birisi haqida to‘liq ma’lumot 
bo‘ladi. 
Aniq yo‘l ENF o‘zgaruvchisi qo‘llangan nuqtada boshlanadi va elementni 
raqami ularning indeksi bo‘ladi. Misol sifatida, 3.4-rasmda ko‘rsatilgan sxemani 

---

35 
ENF uchun X
13
o‘zgaruvchisi xl qo‘llanish nuqtasida boshlanadigan va 1 va 3 
element orqali o‘tadigan yo‘lni tasvirlaydi. 
Ekvivalent normal forma usuli bo‘yicha testlarni qurish algoritmi quyidagi 
bosqichlardan iborat. 
1. Tekshirilayotgan sxema uchun ENF quriladi. 
2. Element ketma-ketliklari ko‘rinishida qurilayotgan nosozlik yotgan yo‘l 
aniqlanadi. 
3. Tanlangan yo‘l ENF o‘zgaruvchilari bilan beriladi, undagi indekslar zanjiri 
yo‘ldagi elementlar raqamiga mosdir. 
4. Tanlangan yo’lning ahamiyatlik sharti ta’minlanadi. Buning uchun termlarni 
birida, ya’ni unga kiruvchi tanlangan ENF o‘zgaruvchisi, birga qolgan 
ko‘paytiruvchilari 1 gacha, boshqa termlari esa hech bo‘lmasa bitta ko‘paytiruvchi 
nolgacha aniqlanadi. 
Test qurishga misol sifatida, qurilgan usulga asosan, f-1 nosozligi holi uchun, 
3.3-rasmda keltirilgan sxemani tadqiq etamiz. Bunda ketma-ket quyidagilarni 
olamiz: 
1. F = xl, 3x2i3+x323x4
2
3 
2. Tanlangan yo‘l, 2 va 3 element orqali o‘tadi, unda f2=l nosozligi etadi. 
3. Tanlanayotgan yo‘l x3 o‘zgaruvchi ko‘rinishida beriladi. 
4. TTTu yo‘lni zarurlik sharti ta’minlanadi. 
Mos ravishda X4=1, X2=1, X1=0 ga ega bo‘lamiz. Ekvivalent normal forma 
usulini qo‘llash, natijasida X 1X2X3X4=0101 kirish to‘plamini olamiz, uni o‘zi f2=l 
nosozligi uchun test bo‘ladi.