Texnologiya darslarida ishlab chiqarish asoslari mashg`ulotlarini mazmuni. Zamonaviy ishlab chiqarishi texnologiyalari

Ishlab chiqarish ta’limi.
Ishlab chiqarish ta’limi – O`zbekiston Respublikasida malakali mutaxassislar tayyorlash jarayoni hamda o`rta maxsus va kasb-hunar ta’limining tarkibiy qismi. Asosiy vazifasi — kelgusida malakali mutaxassis bo`lib yetishadigan o`quvchilarni muayyan kasb sohasida bevosita faoliyat ko`rsatishga tayyorlash, ya’ni bilimlarni amaliyotga tadbiq etishga o`rgatish, zarur kasb ko`nikmalari va malakalarini shakllantirishdan iborat. Ishlab chiqarish ta’limini amalga oshirishda nazariy ta’limning ahamiyati katta. Ishlab chiqarish ta’limi 3 asosiy bosqich (o`quv ustaxonalari, o`quv maydonlari, o`quv laboratoriyalari, o`quv xo`jaliklaridagi ishlab chiqarish ta’limi; ishlab chiqarish sharoiti — korxona, qurilish, xo`jaliklardagi ishlab chiqarish ta’limi; ishlab chiqarish tajribasi)ga bo`linadi.
Ishlab chiqarishda qanaqangi xavfsizlik qoidalari.
Ishlab chiqarishda rioya qilinadigan xafsizlik qoidalari quyidagi turlardan iborat:
Mehnat qonunchiligi asoslari, elektr, yong`in, suv, gaz, radiaktiv xafsizligi, transport, texnika va yo`l harakati qoidalari, o`rta maktabda har bir sinfda 17 soatdan o`tilishi rejalashtirilgan, sanitariya-gigena talablari (ish o`rnida namlik, havo almashinishi, temperatura (18 -20 ), yorug`likning (tabiiy va sun’iy) saqlanishi.
Yosh ishchilar buyruqdan o`tgach, mehnat shartnomasi tuziladi. Mehnat shartnomasida har ikkala tomonning (ishchi va korxonaning) vazifalari ko`rsatiladi. Mehnat tartibi talimi, kasal bo`lib qolgandagi holatlar ham nazarda tutiladi.
Ish o`rni va unga qanday talablar.
Ish o`rni – ishchining mehnat ta’sirlari hududi bo`lib turli jihozlar, asbob-uskunalar, materiallar va boshqa qulayliklar bilan jihozlanadi. U ish o`rnida turli texnologik jarayonlarni bajaradi, ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etadi.
Mehnat me’yorlari, uning yosh ishchilarga belgilanishi.
Mehnat meyorlari yosh ishchilarga vaqtbay, ishbay va umumiy holda belgilanadi va o`g`il bolalar (erkaklarga), qiz bolalarga (ayollarga) etibor qilinadi.
O`quv ishlari hafta, oyda, chorakda yarim yilda va 1 yilda maxsus jadvallar asosida tashkil etiladi va yo`l yo`riqlar tarzida olib boriladi.
Yo`l yo`riqlar mehnat jarayonida ishlab chiqarishning texnologik operasiyalarini qanday bajarish lozimligini tavsiflovchi asosiy hujjat bo`lib, joriy (ish davomida), dastlabki (ish boshi) va yakuniy (ish yakunida) kabi turlarga bo`linadi. Yozma, og`zaki, doimiy (uzviy) vaqtinchalik, xaritalar, marshrut (operasiya xaritalar) ishchining doimiy mehnat jarayonini tartibga solib turuvchi hujjatlar hisoblanadi.
Ishlab chiqarishda alohida o`rnak ko`rsatgan ishchi-xodimlar alohida taqdirlab boriladi. Taqdirlashlar hozirgi davrda quyidagicha amalga oshiriladi:

• 
  Og`zaki rahmatnoma, minnatdorchilik bildirishlar;
  
• 
  Yozma, mehnat daftarchasiga yozish sharti bilan rahmatnomalar elon qilish;
  
• 
  Faxriy yorliqlar tashakkurnomalar aytish;
  
• 
  Qimmatbaho sovg`alar buyumlar taqdim etish;
  
• 
  Pul mukofatlari (20%, 40%, 1-oylik maosh) bilan taqdirlash;
  
• 
  Uy-joy, xonadonlariga biror jihoz, yordam ko`rsatish, qurilish materiallari buyumlari, qurilmalar avtomashinalar taqdim etish (navbatsiz sotish);
  
• 
  Davlatning orden medallariga faxriy unvonlariga tavsiya etish;
  
• 
  «O`zbekiston Qahramoni» unvoniga tavsiya etish.