Texnologiyalari unversiteti “Kompyuter tizimlari”

Global tarmoq turlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari. Lokal hisoblash tarmog‘ini uchta sxema orqali ulashimiz mumkin. Shinali ulanish - chiziqli ma’lumotlarni ishlatish kanalini ishlatadi, unga nisbatan qisqa biriktiruvchi liniyalar vositasi bilan interfeys plata orqali barcha uzellar ulangandir. Tarmoqning uzatish uzelidan ma’lumotlar shina bo‘yicha ikkita tomonga tarqatiladi. Oraliqdagi uzellar kelayotgan axborotlarni translyatsiya (olib ko‘rsatish) qilmaydi. Ma’lumot hamma uzellarga keladi, lekin axborotni kimga yuborilgan bo‘lsa, o‘sha qabul qiladi. Shinali ulanish eng oddiy tarmoqlardan biridir. Bunday tarmoqni yengil kuchaytiriladi va konfiguratsiyalanadi hamda turli xil tizimlarga moslashtiriladi; u alohida uzellarning mumkin bo‘lgan nozozliklariga nisbatan turg‘indir. Shinali tarmoq keng ma’lum bo‘lgan Ethernet tarmog‘i va uning bazasida tashkil etilgan, ofislarda ishlatiladigan, masalan, Net Ware Novell tarmog‘i ham ishlatiladi. Halqali tarmog‘ida (aylanma ulanish) hamma uzellar aloqa kanallari bilan umumiy yopiq halqaga ulangan. Tarmoq bir uzelining chiqishi keyingisining kirishi bilan ulanadi. Halqa bo‘yicha ma’lumot uzeldan uzelga uzatiladi va har bir uzel yuborilgan axborotni retranslyatsiya qiladi. Buning uchun har bir uzelda tarmoqda ma’lumotlarning o‘tishini boshqarish imkonini beradigan o‘zining interfeysli va uzatuvchi-qabul qiluvchi apparaturasi bor. Uzatuvchi-qabul qiluvchi apparaturani
soddalashtirish maqsadida halqa bo‘yicha qiymatlarni uzatish, ko‘pincha, faqat bir yo‘nalishda bajariladi. Qabul qiluvchi uzel faqat unga yuborilgan axborotni qabul qiladi va anglab oladi. O‘zining moslashuvchanligi va ishonchliligi bilan amaliyotda keng tarqalgandir. Yulduzsimon tarmog‘i tarmoqning asosini server tashkil qiladi, unga ishchi stansiyalarning har biri o‘zining aloqa liniyasi bo‘yicha ulanadi. Barcha ma’lumot markaziy uzel orqali uzatiladi, u tarmoqdagi ma’lumot oqimlarini retranslyatsiya qiladi, qayta ulaydi va marshrutlaydi. Bunday tarmoq o‘zining tuzilishi bo‘yicha, aslini olganda, teleqayta ishlash tizimiga o‘xshash bo‘ladi, unda hamma abonent punktlari intelektual bo‘ladi(o‘zining tarkibiga EHM ni oladi).
Kamchiliklari:

• 
  Markaziy apparaturaning yuqori yuklanganligi;
  
• 
  Markaziy apparatura ishdan chiqqanda tarmoq ishga yaroqligini butunlay yo‘qotishi;
  
• 
  Aloqa liniyasining juda cho‘zilib ketganligi;
  
• 
  Ma’lumotni uzatish yo‘lini tanlashda moslashuvchanlikning yo‘qligi. Yulduzsimon tarmoqlar ochiqdan ochiq ifodalangan markaziy boshqariladigan ofislarda ishlatiladi Lokal tarmoqda kompyuterlar orasidagi masofa yaqin bo‘lganligi bois, telefon kanallaridan foydalanmasdan axborotni uzatish tezligini oshirish mumkin. Lokal kompyuter tarmoqlarida foydalanuvchilar uchun ikkita struktur-funksional bo‘g‘in: ishchi stansiyalari va serverlar juda muhim hisoblanadi. Ishchi stansiyalar - bu tarmoqqa ulangan kompyuter bo‘lib, u orqali foydalanuvchi tarmoq resurslariga murojaat qila oladi. Tarmoqning ishchi
  

stansiyasi, ham tarmoqli ham lokal rejimlarda ishlay oladi.
Server - bu tarmoqning barcha ishchi stansiyalar so‘rovlarini qayta ishlash uchun ajratilgan ko‘p foydalanuvchili kompyuter bo‘lib, u bu stansiyalarga umumiy tizim resurslariga murojaat qilish imkonini beradi va bu resurslarni taqsimlaydi.