Тиббий биология йўналиши 402 а гуруҳ талабаси Мирзаев Абдулфайз

Тиббий биология йўналиши

402 а гуруҳ талабаси

Мирзаев Абдулфайз

1.Ионлаштирувчи нурнинг биологик тўқималар билан ўзаро таъсири

Рентген ва р а д и о а к т и в н у р л а р н и н г таъсири о х и р и д а

тўқималарда дистрофик ўзгарпшлар рўй беради, тирик тўқимазар
нобуд бўлади. улар фаолиятини йўкотади. Бу нурларнинг биологик
таъсири цурланган оргаппзмда морфологик ўзгариш келтириб
чиқаради ва аъзолар фаолиятининг бузилншига олиб келади. у
ерда қайтмас еки қайтар жараёп рўй беради. Бундан шундай
хулоса келиб чиқадики, одам ва ҳайвонлар организмндаги ҳамма
ҳужайра ва тўқималар нурларга таъсирчандир. Морфологик
ўзгаришлар ва фаолият бузилишлари даражаси нурлар тури ва микдори ҳамда тўқималар ҳажмига боғлиқ Маълумки, одамни бир марга 0,026 Кл/кг дан (сиетемадан
ташқари 100 Р) кўпрок нурлантирилса, унда ўгкир иурланиш
касаллиги бошланади. Агар белгилангап мпкдордап кўироқ нур
билан узоқ вақт давомида такрор нурлантирилса, сурункали
нурланиш касаллиги иайдо бўлади. Одам ва ҳайвон тўқималари ҳамда аьзолари рептген нурлари таъсирини ҳар хил сезади. Лимфа тўқимаси, талоқ, кўмик, ичак
шиллиқ пардаси, тухумдон, мояк ва бошқалар жуда тез; тери,
ўсаётган суяк. томирлар сисге.маси, кўз, марказип ва периферик
перв системаси. ўпка, жигар. буйрак-ўртача; мускул. тогай, суяк
ва бошқалар - кам сезади. Рак ҳужайралари соғлом ҳужайраларга
қараганда кўпроқ нурланади. Шунинг учун ўсмаларни даволашда
рентген нурларидан фойдаланилади.

2.Рентгенологик аппаратура тузилиши

РТК аппаратлар пайдо бўлиши рентген-диагностиканинг катта

ютуғидир, у рентген экрани ёруглигиии вакуум асбоби ёрдамида
8 0 0 - 1 0 0 0 марта о ш и р и ш г а и м к о н берди. Р Т К т у ф а й л и
рентгенологик текширишларии табиий шароитда ўтказишга
муваффак бўлинди. рентгенкинематография ва рентгентелевидение
усуллари яратилди. РТК нинг ишлаши фото электрик эффект ва
электроннинг тезланишига асосланган. РТК ҳавосиз (вакуум),
диаметри 13-23 см лн шиша трубка бўлиб унинг охирига
текширилувчи аьзога қабарик томони қаратилган доира шакл,
ёритиладиган экран ўрнагилган. Экраннинг ботик томонида манба
- электрон берувчи фотокатод жойлашган. Ёритиладиган экрандаги
рентген тасвирн фотокатоднинг ҳар бир нуқтасида электронлар
эмиссиясини ҳосил қилади ва экранни тегишли даражада жадал
ёритади. Бупда ёруглик энергияси элекгроннинг кипетик
энергиясига айланади, унинг тезланиши трубканинг қарама-қарши
томонида жойлашган ф о т о к а т о д билан алюминий аноди
ўртасидаги 12-20 кВ потенциалининг фарқига боғлиқ. Аноднинг
кичкина тирқишидан ўтган электронлар бошқа кўриш экранинннг
юзасига тушади ва у ерда кинетик энергия ёруғлик энергиясига айланиб. экраннииг еритилишини биринчи экранга нисбат 800-1000 марта оширади. Ёруғликнинг интенсив тасвирланиши катод
билан анод ўртасидаги электр майдонида ўрнашган электронлар
тезлигигатўғрипропорционал.
3.Рентген нурини қайд қилиш воситалари

Радиометр радионуклид диагностикада биринчи асбоб бўлиб, кичкина приёмникка ўхшайди, уни бир неча тутқичлар ва турли сигнал лампалари орқали созланади. Радиометр одам аъзолари ёки айрим қисмининг радиоактивлиги тўғрисида маълумот беради. Ҳозирги радиометрлар микропрессорлар билан таъминланган. Радиометр космос нурларини қайд қилиш имконига эга. Ҳозир радиометрнинг қабул қилувчи қисмида сцинтиляцион кристаллар кенг кўлланмокда. Кристаллар йодланган натрий бўлиб, таллий элементи билан активлантирилган. Сцинтиляцион датчиклар жуда
катта тезликда гамма импульсларини қайд қилиш хусусиятига эга бўлиб, бу ҳолат радиологияда катта аҳамиятга эга.

4.Рентген трубкасининг тузилиши

Рентген трубка металл ғилоф ичига жойланади, рентген нурлари

эса ойнадаги кичкина махсус туйнукдан ташқарига чиқади,
ғилофнинг бошқа томонларидан нур ўтмайди. Рентген трубкани
ғилофга жойлаб бўлгач, трансформатор мойи билан тўлдирилади.
Ғилофнинг юқори ва паст томоиига ўрнатилган вентилятор мойни,
мой эса рентген трубкани совутади. Шундай қилиб, рентген
трубка ҳаво-мой усулида совутилади.
Рентген трубка ишлаётган вақтда ҳосил бўлган рентген
нурлари ҳар томонга таралади, унинг асосий қисми (марказий
нур) ойнадаги туйнукдан чиқиб, штативдан ўтиб экранга тушади
ва уни ёритади.