Тижорат банклари операциялари

• ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ
• “БАНК ҲИСОБИ ВА АУДИТ” КАФЕДРАСИ
• “ПУЛ ВА БАНКЛАР” ФАНИДАН
• ТАҚДИМОТ
• МАВЗУ : ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ОПЕРАЦИЯЛАРИ

• Ma’ruzachi:
• Ortiqov Uyg’un Davlatovich
• Toshkent moliya instituti,
• “Bank hisobi va audit” kafedrasi dotsenti, i.f.n.
• e-mail: [e-mail]

Режа:

• 1. Юридик ва жисмоний шахслар пул маблағларини банк хисобвароғига, жамғармалар қўйишга жалб қилиш бўйича пассив операциялар.
• 2. Тижорат банкларининг актив операциялари ва уларнинг турлари. Банкларнинг воситачилик ва бошқа операциялари.
• 3. Тижорат банкларининг молиявий хизматлари

• ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ПАССИВ ОПЕРАЦИЯЛАРИ ДЕГАНДА УЛАРНИНГ ПАССИВ ВА АКТИВ-ПАССИВ СЧЕТЛАРИДАГИ ПУЛ МАБЛАҒЛАРИНИНГ КЎПАЙИШИ ЁКИ БЎШ ПУЛ МАБЛАҒЛАРИНИ ЖАЛБ ҚИЛИШ БИЛАН БОҒЛИҚ ИШЛАР МАЖМУАСИ ТУШУНИЛАДИ. ОДАТДА ПАССИВ ОПЕРАЦИЯЛАР ДОИМО БАНККА ХАРАЖАТ КЕЛТИРУВЧИ ОПЕРАЦИЯЛАР ТУРКУМИГА КИРАДИ.

• Т.Б. пассив операцияларининг
• турлари

• Қимматли
• қоғозларнинг
• дастлабки
• эмиссияси

• Фойдадан
• ажратмалар

• Бошқа
• банклардан ва
• юридик шахс
• лардан олинган
• қарзлар

• Депозит
• операция
• лари

• Ўз маблағлар

• Жалб қилинган маблағлар

• Пассив операцияларнинг ўзига хос хусусияти шундаки, улар асосида банклар томонидан оборотда мавжуд маблағлар жалб қилинади
• Янги ресурслар одатда актив кредит операциялари орқали яратилади.

Ўз капитали – биринчи гурух ресурслар яратилади.

• Қимматли қоғозларнинг дастлабки эмиссияси;
• Фойдадан фондлар яратиш ёки кўпайтириш учун ажратмалар қилиш орқали

ИККИНЧИ ГУРУЩ РЕСУРСЛАР ЖАЛБ ҚИЛИНГАН РЕСУРСЛАР ДЕБ ЮРИТИЛИБ

• МБ ва бошқа Т.Б. олинган займ ва кредитлардан
• Депозит операцияларидан.

ИҚТИСОДИЙ ЖИХАТДАН ДЕПОЗИТ ОПЕРАЦИЯЛАРИ ҚУЙИДАГИЛАРГА БЎЛИНАДИ:

• Талаб қилиб олингунча былган депозитлар;
• Муддатли депозитлар (депозит сертификатлари)
• Аҳоли жамғармалари.

ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ АКТИВ ОПЕРАЦИЯЛАРИ

• Тижорат банкларининг актив операциялари деганда ўз ва жалб қилинган маблағларни даромад олиш мақсадида жойлаштириш жараёни тушунилади.
• Т.Б. кредит потенциали дейилганда, банкнинг мижозларни кредитлаш имконияти тушунилади.
• Шу боисдан ҳам кредит потенциалини баҳолашда банкнинг кредит ресурслари ва уларнинг барқарорлигига асосий эътибор қаратилади.

БАНКЛАР УЧУН АКТИВ ОПЕРАЦИЯЛАРНИ АМАЛГА ОШИРИШ УЧУН МАЖБУРИЙ ЩИСОБЛАНАДИ

Қонунчиликка риоя қилиш; Ликвидликни ушлаб туриш Ҳар бир операция тури бўйича риск даражаларини тўғри тақсимлаш

АКТИВ ОПЕРАЦИЯЛАР АМАЛИЁТДА ҚУЙИДАГИЛАРГА БЎЛИНАДИ:

• Ликвидликни ушлаб туриш учун амалга ошириш мақсадида амалга ошириладиган операциялар;
• Фойда олиш мақсадида амалга ошириладиган операциялар.
• Албатта, бу операциялар орасида аниқ муттаносиблик мавжуд.

Банк ликвидлигини таъминлашга қуйидаги қуйилмалар киради:

• Банк кассасидаги нақд пуллар;
• МБ счетларидаги пул маблағлари;
• Тез реализация қилинадиган қимматбаҳо қоғозларга қилинган инвестициялар;
• Счетлардаги маблағлар ва бошқа банклар омонатлари.

АҚШ тижорат банклари мисолида актив операциялари турлари бўйича банклар даромадларининг тақсимланиши (%)