Tijorat banklarida auditorlik tekshiruvini tashkil

---

JOURNAL OF INNOVATIONS IN SOCIAL SCIENCES
 
W www.sciencebox.uz
Volume: 02 Issue: 05 | 2022
 
ISSN: 2181-2594
 
Journal of Innovations in Social Sciences
 
37 
 
TIJORAT BANKLARIDA AUDITORLIK TEKSHIRUVINI TASHKIL 
ETISHNING OʻZIGA XOS XUSUSIYATLARI 
 
Botirov Kamoliddin Raxmonberdi o’g’li 
TDIU magistranti 
Respublikamida tadbirkorlikning rivojlanishi, hususiy tijorat korxonalarini va aksionerlik tijorat 
banklarning tashkil qilinishi, respublika kapital bozorining yuzaga kelishi oʻz navbatida ushbu 
subyektlar faoliyatini nafaqat davlat organlari tomonidan nazorat qilish, balki manfaatdor shaxslar 
(korxona aksionerlari, kreditorlari, taʼsischilari) tomonidan ham ushbu korxonalarning moliyaviy 
ahvoli toʻgʻrisida holis maʼlumotga ega boʻlish ehtiyoji yuzaga keldi. Aksionerlar, xususiy mulk 
egalari oʻz mabalfgʻlarining nimalarga sarflanayotganligini va qanday foydalanilayotganligini 
natijada qanday samara olinayotganligini bilishi, oʻz jamgʻarmalaridan qanday daromad, foyda 
olishi mumkinligi va olingan bu foyda qanchalik toʻgʻri haqiqiy ekanligini bilishga extiyoj tugʻildi. 
Shu ehtiyojlardan kelib chiqib holis va malakali tekshiruvlarga ham extiyoj yuzaga keldi. 
Auditning kelib chiqishi birinchi navbatda hisobotni tuzuvchilar (subyekt rahbarlari) manfaatlari va 
undan foydalanuvchilar (subyekt mulk egalari) manfaatlarining mos kelmasligi, xoʻjalik yuritish 
qarorini qabul qilish uchun holis maʼlumot zarurligi, maʼlumotlarni baholash uchun mahsus bilim 
lozimligi, olingan maʼlumotlarni baholash uchun kerakli maʼlumotlar tijorat siri boʻlganligi sababli 
yuzaga keldi. 
Auditorlik tekshiruvi moliyaviy hisobot va boshqa moliyaviy axborot toʻgʻriligi va qonun 
xujjatlariga mos kelishini aniqlash maqsadida 
xoʻjalik yurituvchi subyektning moliyaviy hisobotini hamda u bilan bogʻliq moliyaviy axborotni 
auditorlik tashkilotlari tomonidan tekshirishdir. 
Audit hulosasini koʻrib chiqish natijalari boʻyicha Markaziy bank, bank Kengashi va boshqaruvi 
auditorlik tashkiloti aniqlagan kamchiliklarni bartaraf qilish yoʻllarini, shu jumladan “izohli” fikr 
bildirishga olib kelgan kamchiliklar, Moliyaviy Xisobotni Xalqaro Standartlarini(MXXS), MXXS 
shartlariga mos kelmasa, unda bir oy ichida tijorat banki tomonidan auditorlik tashkiloti tomonidan 
koʻrsatilgan izoxlangan kamchiliklarni toʻgʻrilaydi va auditorlik tashkilotidan yangi xulosa olinishi 
mumkin. 
Banklarda auditorlik tekshiruvlarini oʻtkazish xuquqini beradigan sertifikatni olgan auditorlik 
tashkilotlari, Markaziy bankga oʻtkazilgan auditorlik tekshiruvlari haqida maʼlumot berishlari shart. 

---