Tilshunoslik kafedrasi "tasdiqlayman" "himoyaga qo
Download 1 Mb. Pdf ko'rish
|
globalizatsiya jarayonida lingvokulturologik munosabatlar
|
TILNING PAYDO BO‗LISHI
VA RIVOJLANISHI Tilning paydo bo‗lishi masalasi — til qachon va qaerda paydo bo‗lgan, dastlab nechta til bo‗lgan, u yoki bu tillar qanday bo‗lgan va shu kabi savollarga hali ilmip asoslangan mukammal javob topilgani yo‗q. Bu xususda ilmiy taxminlar mavjud xolos. Ba‘zi olimlarning fikricha til taxminan besh yuz ming yillar ilgari paydo bo‗lgan. Ma‘lumki, til boshqa narsa va hodisalar singari o‗zgaruvchandir. SHunday ekan, besh yuz ming yil ichida tillarda qanday o‗zgarishlar sodnr bo‗lganini tasavvur qilish, uni ilmiy, ham amaliy, ham nazariy nuqtai nazardan o‗rganish mumkin emas. Til taraqqiyotining yozuv paydo bo‗lnshndan avvalgn holati biz uchun qorong‗ndir. Biz faqat yozuv paydo bo‗lgandan keyingi davrda ro‗y bergan til taraqqiyoti to‗g‗risnda yozma yodgorliklardan foydalanib, fikr yuritishimiz mumknn. Lekin yozuv paydo bo‗lgandan kenpngi tnlni o‗rganish tilning paydo bo‗lishi to‗g‗risidagi muammoni yoritishga imkon bermaydi. SHunday bo‗lsa ham, ba‘zi olimlar bu masalaga o‗z munosabatlarini, fikrlarini antib o‗tishgan. Qadimgi YUnonistonda faylasuflar tilni qay tarzda kelib chiqqanligi ustida uzoq davr qizg‗in bahs yuritganlar. Tilshunoslnk tarixidan ma‘lumki, bu masalada grek faylasuflari bir-biriga zid ikki xil farazni o‗rtaga tashlagan. Demokrit va boshqalar (asrimizgacha bo‗lgan 460—370 nillar) tilda narsa nomi bilan narsa
15
orasida hech qandan bog‗lanish yo‗q, bu nomlar mazkur tnlda gaplashuvchi odamlar tomonidan yara-tilgan, demak, til inson tomonpdan yaratnlgan, degan fikrni ilgari surishgan. Bu guruh olimlar anomalistlar deb nom olgan. Platon boshliq boshqa bir guruh olimlar (asrimizgacha bo‗lgan 427-347 yillar) narsa bilan uning nomi orasida muayyan bog‗lanish bor. Bu bog‗lanish narsalarning xususnyatlaridan, tabiatidan kelib chiqqan va bu bog‗lanish ilohiy kuch tsmonidan o‗rnatilgan, degan fikrni ilgari surishgan. Tarixda bu oqim anologistlar deb nom olgan. Hozirgi tilshunoslik nuqtan nazarndan qaralsa, narsalar bilan ularnnng nomi orasida, umuman olganda hech qanday bog‗lanish yo‗q. Bu ko‗pchilik olimlar tomonidan qayd etilgan. CHunki narsa bilan uning nomini yuzaga keltirdi. Bular esa o‗z navbatida mehnat va tilni yanada rivojlanishiga ijobiy ta‘sir ko‗rsatdi. Mehnat, til va ong orasidagi bunday munosabat kelajakda ham davom etdi va hozir ham davom etmoqda. SHunday qilib, odamni ham, tilni ham kollektiv ijtimoiy mehnat yaratdi. Ibtidoiy jamiyat boshlarida paydo bo‗lgan boshlang‗ich til vaqt o‗tishi bilan o‗zgarib, taraqqiy etdi.
Download 1 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|