Tizimli yondoshuv tamoyili

Modelni olish usullari asosan quyidagilar:
1. Analitik usul.
2. Tajriba usuli.
3. Analitik-tajriba usuli
D inam ik model obyektning dinam ik xususiyatlarini ifoda etadi va:
— differensial tenglamalar;
— ayirmali tenglamalar;
— uzatish funksiyalari;
— chastotaviy funksiyalar va boshqa funksiyalar orqali beriladi.
Ko‘p oicham li boshqaruv tizimlari
K olp o‘lchamli obyektlar uchun

Boshqarish kattaliklari bo‘yicha matritsali uzatish funksiyasi.
Diskret obyektlar uchun quyidagicha yoziladi:

Boshqarish tizimining sxematik ko‘rinishi
Z — salbiy ta’sir qiluvchilar;
X — boshqarishga ta ’sir etmaydiganlar;
U — boshqarish param etrlari;
Y — chiquvchi parametrlar;


Boshqarish tizim lariga ko‘plab m isollar keltirish m um kin.
Jonli tabiatda — qon aylanishi, ovqat hazm bo‘lishi; jam iyatda
- rejalashtirish, ta ’m inot, m ablag1 ajratish tizim lari; sanoatda —
.ilohida ishlab chiqarish jarayonlari, korxona, ishlab chiqarish
i,irmog‘ini boshqarish tizim lari va h.k.
Modellashtirishning asosiy bosqichlari:
Hodisa, jarayon yoki holatni modellashtirish uchun model yaratilishi va uni tadqiq qilish lozim bo‘ladi. Model yaratishdan oldin m odellashtirish m aqsadini aniqlab olish talab qilinadi. Tadqiq
qilingandan keyin modellashtirish natijalarini tahlil qilish kerak. Modelni yaratish jarayoni bir necha bosqichlardan iborat bo‘ladi. IJ obyekt va tashqi ta’sirlarni o‘rganishdan boshlanib, matematik modelni ishlab chiqish yoki tanlash, agar m odellashtirish H T yordamida am alga oshiriladigan bo‘lsa, u holda H T uchun dastur
yaratilishi bilan yakunlanadi. Ba’zi bir m atem atik modellar HT vositalaridan foydalanilm asdan tadqiq qilinishi m um kin, ammo biz kelgusida H T vositalari yordamida hal qilinadigan tadqiqotlarni ko‘rib o‘tam iz. H T yordamida modellashtirish uchun quyida-
^icha ishlarni amalga oshirishim iz lozim bo‘ladi (kattalashtirilgan bosqichlar): maqsadni shakllantirish, obyektni o‘rganish, tasnifli m odellashtirish, m atem atik modellashtirish, masalani hal qilish usulini tanlash yoki ishlab chiqish, m asalani EH M da hal qilish uchun dastur tanlash yoki ishlab chiqish, EH M da masalani
yechish, olingan yechim ni tahlil qilish.