Тоҳир Маликов
Download 1.99 Mb. Pdf ko'rish
|
17.Маликов Т. Молия хўжалик юритувчи субйектлар молияси.-Тошкент2010
- Bu sahifa navigatsiya:
- Uy xo‘jaliklarining moliyaviy salohiyati
- 1.2. Moliyaviy salohiyat o‘sishining omillari XyuS larning moliyaviy resurslari
- Hozirgi vaqtda kapital qo‘yilmalarni moliyalashtirishda
- YaIM va MDni qayta (ikkilamchi) taqsimlash
- XyuSlar pul resurslarini, uy xo ‘jaliklari daromadlarini qayta taqsimlash
- Budjet-soliq sohasidagi daromadlarni qayta taqsimlashning samaradorligini oshirish
- Bank-kredit sektori orqali pul resurslarining qayta taqsimlanishini optimallashtirish
- Yangi samarali iqtisodiyotni – intellektual infrastrukturaning yuqori sur’atlarda rivojlanishi farqlanuvchi belgisi bo ‘lgan bilimlar iqtisodiyotini
- XYuSlar moliyaviy salohiyatining darajasi ularning samarali investitsion-tadbirkorlik faolligiga bog ‘liq
|
Sug‘urta fondlarining
moliyaviy salohiyati tadbirkorlik risklarini pasaytiradigan va jamg‘armalar hamda in- vestitsiyalar o‘sishini ta‘minlaydigan pul sug‘urta resurslarini shakllantirish bo‘yicha sug‘urtaviy moliyaviy-iqtisodiy imkoni- yatlar yig‘indisining amalga oshirilishi orqali namoyon bo‘ladi Uy xo‘jaliklarining moliyaviy salohiyati iste’mol va jamg‘arishning ta’siri orqali ifodalanadi ularni ng j ami dar omadla ri soliqlari renta to ‘l ov lari foiz to ‘lovlari investitsi on talab - ning o ‘si shiga 14 1.2. Moliyaviy salohiyat o‘sishining omillari XyuS larning moliyaviy resurslari ular tomonidan olinadigan pul daromadlari ishlab chiqarish resurslari va iqtisodi y doira viy ay lanishi samara dorligini ng o ‘sis higa xi zmat qiladiga n kengaytir ilgan t akr or is hla b ch iqaris hni moliyal ash tiri sh jarayoni ni amal ga os hirishga yordam beradiga n ularni ng i xtiyori da bo ‘lgan q arz iy mablag ‘l ar i asosida tashkil topadi 15 Hozirgi vaqtda kapital qo‘yilmalarni moliyalashtirishda XYuS o‘z mablag‘larining (sof foyda va amortizatsiya) salmog‘i muhim ahamiyatga ega Bunda amortizatsiya ajratmalarini shakllantirish va ulardan samarali foydalanish alohida o’rin tutadi. YaIM va MDni qayta (ikkilamchi) taqsimlash davlat XyuSlar va o‘rtasidagi moliyaviy munosabatlar doirasida sodir bo‘ladi Ana shu darajada XyuSlar va aholining birlamchi daromadlari bir qismini to‘g‘ri (bevosita) va egri (bilvosita) soliqli undirish yo’li bilan va shuningdek, davlat kreditlashtirishi hisobidan mamlakatning davlat moliyasi shakllanadi 16 XyuSlar pul resurslarini, uy xo‘jaliklari daromadlarini qayta taqsimlash sug‘urta tizimi kredit-bank sohasi va orqali ham amalga oshiriladi Bular depozitli, vekselli, pulli va banklarning boshqa jamg‘arma operatsiyalari banklar tomonidan yuridik shaxslar va aholiga uzoq, o‘rta va qisqa muddatli kreditlar va ssudalar berish turli risklarni sug‘urta qilish ko‘rinishida sodir bo‘ladi 17 Ko‘p darajali budjet tizimi va nobudjet fondlar faoliyatidagi qayta taqsimlash jarayonlarini takomillashtirish moliyaviy salohiyatni yanada kuchaytirish va davlat moliyaviy resurslari o‘sishining quyidagi yo’nalishlari bilan uzviy bog‘langan budjet-soliq sohasidagi daromad-larni qayta taqsim-lashning samarador-ligini oshirish bank-kredit sektori orqali pul resurslari- ning qayta taqsimlani- shini optimallashtirish yangi samarali iqtisodiyotni - intellektual infrastrukturaning yuqori sur’atlarda rivojlanishi farqlanuvchi belgisi bo‘lgan bilimlar iqtisodiyotini shakllantiradigan XyuSlarning ildam rivojlanishi XyuSlar moliyaviy salohiyatining darajasi ularning samarali investitsion- tadbirkorlik faolligiga bog‘liq 18 Budjet-soliq sohasidagi daromadlarni qayta taqsimlashning samaradorligini oshirish rag‘batlantirishni ko‘zda tutmog‘i kerak Bu davlat tomonidan ta’sirchan fiskal siyosatni hayotga tatbiq etish bilan bog‘liq Bu siyosat ishlab chiqarishning o’sishi XyuSlarning investitsiyalarga yo‘naltiriladigan moliyaviy resurslarining o‘sishini va 19 Bank-kredit sektori orqali pul resurslarining qayta taqsimlanishini optimallashtirish Iqtisodiyotda bu instrument va mexanizmlardan foydalangan holda davlat tomonidan ma’lum bir maqsadga yo‘naltirilgan tarzda tartibga solish davlat, XyuS larning investitsion imkoniyatlari chegaralarini kengaytiradi, aholining pulli jamg‘armalarini investitsiyalarga jalb qiladi Buning eng asosiy iqtisodiy instrumentlari va mexanizmlari quyidagilar hisoblanishi mumkin kredit siy osati uzoq, o‘r ta va qisq a mud da tli kreditl ar hajmini ng nisb ati Marka ziy bank ning hisob st avkasi ssuda va depozit f oizlari ning stavkasi qimmatli qog‘ozla r bozori 20 Yangi samarali iqtisodiyotni – intellektual infrastrukturaning yuqori sur’atlarda rivojlanishi farqlanuvchi belgisi bo‘lgan bilimlar iqtisodiyotini shakllantiradigan XYuSlarning ildam rivojlanishi Mamlakat raqobatbardosh iqtisodiyotining yadrosini yuqori qo‘shilgan qiymat va yuqori darajada qayta ishlanadigan mahsulotlar ishlab chiqaradigan yangi tarmoqlar tashkil etmog’i lozim Shu munosabat bilan xomashyo tarmoqlaridan yuqori texnologiyali ishlab chiqarishga kapitalning oqib o‘tishini ta’minlovchi samarali mexanizmlarni ishlab chiqish muammosi dolzarblik kasb etib, bu narsa oxir-oqibatda, davlatning moliyaviy salohiyatini yuqori darajaga ko‘taradi Iqtisodiyot tarkibiy tuzilishida xomashyo-energiya sektorining hukmronlik qilishi, yoqilg‘i-energetika kompleksining sanoat ishlab chiqarishida, konsolidatsiyalashtirilgan va respublika budjeti daromadlarida, eksportda va valuta tushumlarida nisbatan katta salmoqning egallashi iqtisodiyotning shu yo‘nalishda deformatsiyalanganligidan dalolat beradi Milliy xo‘jalikning bunday tarkibiy nomuvofiqligi iqtisodiyotni qoloqlik sari yetaklaydi, uni modernizatsiya qilish vazifalarini murakkablashtiradi 21 XYuSlar moliyaviy salohiyatining darajasi ularning samarali investitsion-tadbirkorlik faolligiga bog‘liq Zamonaviy o‘zgaruvchan (dinamik) iqtisodiy muhit xorijiy kapitalni qo‘shgan holda o‘z va jalb qilingan investitsion manbalar asosida ishlab chiqarishni doimiy ravishda ilmiy- texnik jihatdan yangilashni va rivojlantirishni talab qiladi Bularning natijasida ishlab chiqarish masshtablarining o‘sishidan vujudga kelgan samara, iqtisodiyot tarkibiy tuzilmalarining o‘zaro ta’sirchanligi va investitsiya-larning o‘sishidan olingan sinergetik samara kompaniyalarga yirik masshtabli moliyaviy vazifalarni yechishga imkon bermoqda Hozirgi paytda ishlab chiqarish kompaniyalarining moliyaviy barqarorligi va raqobatbardoshligini ta’minlashning o‘ziga xos omili ularning yirik tadbirkorlik tizimlariga (moliya-sanoat guruhlari, konsernlar, konglomeratlar, xoldinglar, konsorsiumlar va boshqalar) birlashishi hisoblanadi Bank va sanoat kapitalining real qo‘shilishi va ta’sirchan moliyaviy kapitalning shakllanishi sodir bo‘lmoqda |
