Тоҳир Маликов

Birinchidan
Ikkinchidan
 
Uchinchidan 
Samarali investitsion 
dasturlar va 
ishlab chiqarishni
yangilash loyihalari 
davlat tomonidan 
qo’llab-quvvatlash 
yo’li orqali va bir 
vaqtning o’zida
bozor o’z-o’zini
tartibga soluvchi-
larining ta’siri
ostida amalga
oshirilmog’i
lozim. 
ishlab chiqarishni 
yangilashning yangi 
texnikasi va ilg
‘
or 
texnologiyasi faqat 
“innovatsiyalar – 
investitsiyalar – 
tarkibiy qayta qurish” 
bloklarining organik 
jihatdan bog’liqligi 
sharoitida yuqori 
natijalarni berishi 
mumkin Muammoni 
hal etishga bunday 
yondashuv korpora-
tsiyalar, firmalar va 
XYuS larning faqat 
uzoq muddatli 
istiqbolda emas, balki 
o’rta muddatli davrda 
ham ishlab chiqarish-
tijoriy faoliyatida 
integral samaraning 
o’sishiga xizmat 
qiladi. 

---

234 
7.3. Investitsiyalar: manbalari, baholash va 
samaradorligi 
xizmat k
o’rsat
uvchi 
bankla
rga komi
ssion t
o’lovl
ar 
– 
kredit
ning o’
zlasht
irilma
gan qoldi
g‘
iga komi
ssiya, kr
editni 
tashkil 
qil
ish uch
un haq,
x
orijiy s
ug
‘urta 
agentlikl
arida 
qayd etil
ganligi u
chun ha
q
Xorijiy bank bilan kredit bitimini tuzishda, eng avvalo, 
to‘lovlarning o‘z vaqtida amalga oshirilishini ta’minlash kerak
 
Odatda, XYuS kredit bo‘yicha 
quyidagi to‘lovlarni amalga oshiradi 
bitim 
summ
asini
ng 15% i
dan kam
bo
‘lm
agan 
avans 
to’lovl
arinin
g birl
amc
hi (b
oshlang’i
ch) badal
i (o’zl
ashtirish 
boshlang
unga qa
dar) 
– 
kre
dit biti
mi
tuzilg
andan k
ey
in bir 
oy ichida
sug’urta
bad
ali 
– 
sug
‘urta 
riskini ba
holash
ga nisbata
n 3%
dan kam
bo
‘lm
agan 
miqd
ord
a 

---

235 
Investitsiyalashtirishning natijaliligini oshirish uchun investitsion 
loyihalarni, jumladan, xorijiy kredit liniyalariga qo’shish uchun ham, 
tanlab olish tartibi tartibga keltirilmog’i lozim. XYuS va tashkilot-
larning arizalarini ularning asoslanganligi bo’yicha xulosalar uchun 
tarmoq, korporativ va mintaqaviy darajalarda qayta ishlab chiqish 
muhim hisoblanadi 
Xorijiy firmalar bilan hamkorlikdagi investitsion loyihalarni 
o‘zlashtirish davrida
 
birinchi 
bosqich- 
da
foiz va mamlakat banklari tomonidan opera-
tsion xarajatlar bo‘yicha to‘lovlar amalga 
oshiriladi
qayta-
rishda esa
(to‘liq o‘zlashtirilganidan so‘ng) qarzning 
asosiy summasi (xorijiy bankning grafigiga 
muvofiq ravishda) o‘tkaziladi va foizlar 
bo‘yicha to’lovlar to‘lanadi
Taqdim etilgan takliflarni realizatsiya qilish mexanizmi
 
bir tomon- 
dan
xorijiy investitsion kreditlarni oluvchilar-
ning tarkibini optimallashtirishga xizmat qi-
ladi
ikkinchi 
tomon- 
dan
ulardan maqsadli foydalanish ustidan ta’sir-
chan nazorat bo’lishini ta’minlaydi

---

236 
manfaatdor vazirliklar va idoralar, 
mintaqaviy ma’muriy organlar, 
XYuSlar, tashkilotlar va banklar-
ning roziligi bo‘yicha shakllana-
digan ustuvor investitsion loyiha-
lar ro‘yxatiga kiritilgan bo‘lmog‘i 
darkor 
Tanlovning joriy etilishi bitimning eng yaxshi shartlarini – mamlakat 
XYuSlarining iqtisodiy manfaatlariga to‘liq javob beradigan mah-
sulotni tanlash – qo‘lga kiritishga imkon beradi