Тоҳир Маликов

Loyihalarni moliyalashtirishning
ikki asosiy manbalari
 
o‘z kapitali 
qarz mablag‘lari
O‘z korporativ kapitalini 
shakllantirish aksiyalarga 
(imtiyozli va oddiy) ochiq 
yozilish yo‘li bilan amalga 
oshirilishi mumkin
Qarz mablag‘lari qisqa, 
o‘rta va uzoq muddatli bank 
kreditlari shaklida, 
shuningdek, turli qarz 
majburiyatlarini emissiya 
qilish yo‘li bilan jalb 
qilinadi
Moliyalashtirishning bunday tiplari o‘rtasidagi prinsipial farq 
qarzdorning kreditorlar oldidagi birinchi darajali javobgarligidadir 
O‘z va qarz mablag‘lari o‘rtasida ma’lum bir balansga rioya etmoq 
zarur. Kreditor nuqtai nazaridan qarz kapitalining yuqori salmog’i 
qarz oluvchining risklilik darajasini oshiradi, chunki unda xarajat-
larning umumiy tarkibiy tuzilmasida foiz to‘lovlarining salmog’i 
ortadi, demak, foyda pasayadi 

---

239 
qoplanish muddati 
Moliyalashtirish shakllarining turli-tumanligi o‘zgarib turishi 
mumkin
Biroq ular tushumlar va asosiy xarajatlarning ta’minlanganligi 
uchun yetarli bo‘lishi kerak
Ko’p hollarda loyihani ishlab chiquvchilar investorlar va 
kreditorlarga uning jozibadorligini ta’minlash maqsadida 
loyihaning qiymatini pasaytirishga harakat qiladilar
Shu munosabat bilan moliyaviy ekspertning vazifasi loyiha yoki 
kompaniyaning kapitalga bo‘lgan haqiqiy ehtiyojini aniqlashdan 
iborat
Shuning uchun ham, moliyaviy tahlilda investitsion 
qo‘yilmalarni iqtisodiy baholashning ko‘p sonli metodlari 
ishlab chiqilganki, ularning har biri, o‘z navbatida, afzalliklarga va 
kamchiliklarga ham ega
Bu ko’rsatkichlar tizimi o‘z ichiga quyidagilarni oladi 
NVP – 
kapital qo‘yilma-
larning sof 
keltirilgan 
qiymati 
IRR – 
ichki 
foyda 
normasi 

---

240 
NVP ning hisoblanishi ma’lum darajada ishlab chiqarishni innova-
tsion yangilash investitsion loyihasining mumkinligini baholashda 
mo‘ljal bo‘lib xizmat qiladi