14-rasm. Reykalar
Masalan, 6-rasmda har bir detsimetr 5 sm dan qilib ikkiga bo’lingan, har bir detsimetrning birinchi besh bo’laigi Eharfiga o’xshaydi. Reykadagi detsimetrlar teskari yo’nalishda, ya`ni 0 dan boshlab reyka uchiga tomon raqamlar bilan belgilanadi (01, 02, 03…).Nivelirlashda ishlatiladigan reykalar yaxlit, surilma va buklama bo’ladi. Yaxlit reykalarning (14-rasm, a,b,c) uzunligi 3 m bo’lib, santimetrli bo’limlar ikkala tomonida ham bor. Reykalarning santimetrli bo’limlari qora rangga bo’yalgan tomoni-reykaning qora tomoni, santimetrli bo’limlari qizil rangga bo’yalgan tomoni esa reykaning qizil tomoni deb ataladi. Qora tomonidagi raqamlar 0 dan, qizil tomonidagi raqamlar 4887 yoki 4787 sondan boshlab belgilanadi. Yaxlit reykalar uzun bo’lmaganligidan ularni olib yurish va saqlash bir muncha noqulaydir.
Surilma reykalar (14-rasm, d) uzunligi 2.1-2.2. m keladigan ikkita taxtadan iborat bo’lib, taxtalar bir-biriga temir band bilan biriktirilgan. Reykadam 2 m dan katta sanoq olishda uning orqadagi taxtasi surilib balandga ko’tariladi va oldindagi taxta eng oxirgi bo’lagiga aniq to’g’rilab vint bilan mahkamlanadi. Buklama reykalar (14 - rasm, e) uzunligi 1.5-2.0 m keladigan ikkita taxtadan iborat bo’lib, taxtalar bir-biriga sharnir yordamida birlashtirilgan. Reykadan 2 m dan katta sanoq olishda orqa tomondagi reyka balandga ko’tarilib, vint bilan mahkamlab qo’yiladi.
Reykalarni tekshirish. Nivelirlash ishini boshlashdan oldin va ish tamom bo’lgandan keyin reykalarning bo’laklar qiymati tekshirib ko’rilishi kerak. Reykalar maxsus nazorat (kontrol) metr bilan tekshiriladi. Kontrol metr bo’lmagan taqdirda millimetrlarga bo’lingan po’lat ruletkadan foydalanish mumkin. Lekin po’lat ruletkaning o’zi avvalo tekshirilgan bo’lishi kerak. Tekshirish vaqtida reykaning dastlab metrli bo’laklarining uzunligi, detsimetrli bo’laklari, so’ngra har bir detsimetrdagi santimetrli bo’laklar po’lat ruletka bilan o’lchanadi. Detsimetrli bo’laklardagi xato 1 mm dan, yaxlit reyka uzunligi bo’yicha jami xato 2 mm dan oshmasligi lozim. Xato bundan katta bo’lsa, reyka qaytadan oq rangga bo’yalib, yangidan santimetrlarga bo’linadi va belgilab chiqiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |