To’qimalar o’limi. Qon aylanishining o’tkir buzilishi. Arterial emboliya. Klinik ko’rinishi, davosi. Arteriyalar o’tkir trombozi. Klinik ko’rinishi, davosi. Quruq va nam gangrena, mahalliy va umumiy davolash usullari

---

To’qimalar o’limi. Qon 
aylanishining o’tkir buzilishi. 
Arterial emboliya. Klinik ko’rinishi, 
davosi. Arteriyalar o’tkir trombozi. 
Klinik ko’rinishi, davosi. Quruq va 
nam gangrena, mahalliy va 
umumiy davolash usullari. 

---


To'qimalarning mahalliy jonsizlanishi (o'limi) nekroz deb ataladi

---


Etiologiyasi. To'qimalar mahalliy 
jonsizlanishining sabablari xilma-xil bo'lishi 
mumkin:

To'qimalarning bevosita shikastlanishi;

Qon aylanishining buzilishi oqibatida 
to'qimalarning yetarlicha oziqlanmasligi; 

Moddalar almashinuvi patologiyalari;

Asab sistemasining zararlanishi. 

---

To'qimalarning bevosita zararlanish omillari 
quyidagilardir:

Mexanik (ezilish, yorilish, yaralar);

Termik (kuyish va sovuq oldirish); 

Kimyoviy (kislota, ishqor, boshqa zaharli moddalar, 
organlar 
sekretlarining konsentratsiyasi);

Elektrik (elektrdan shikastlanish);

Toksik, asosan mikrob toksinlari (anaerob gazli 
gangrena, to'qimalarning chirib yemirilishi);

Nur energiyasi (rentgen nurlaridan kuyish va 
radioaktiv kuyishlar).

---


Qon aylanishining buzilishi (gemodissirkulyator jarayon) qon 
tomir sistemasida qon hajmining o'zgarishi, uning reologik 
xususiyatlari yoki qonning tomirlardan tashqariga chiqishi 
natijasida yuzaga keladigan tipik patologik jarayondir. 

Arterial qon aylanishining o'tkir 
yetishmovchiligi uzoq muddatli tomir tortishuvini, tromboz yoki 
arteriyalar emboliyasini keltirib chiqaradi.

---

---

Arterial emboliya 
• Qon oqimidagi turli xil embollar, qattiq modda zarrachalari va gaz 
pufakchalari tufayli yuz beradigan arteriyalarning bekilib qolishi emboliya 
deb ataladi.
Klinik kechishi 
• O’tkir ishemik og’riqlar; 
• Zararlangan sohada oqarish, muzlash 
• Zararlanga qo’l yoki oyoq xarakat qila olmaydi; 
• Taktil va his qilishning buzilishi; 
• Ba’zan kollaps yoki shok xolati kuzatiladi; 

---

---

Davosi 

Zararlangan qo'l yoki oyoqdagi qon aylanishini tiklash uchun 
shoshilinch operatsiya-embolektomiya qilish zarur. Operatsiya nekrotik 
o'zgarishlar rivojlanmasdan oldin, dastlabki 4-12 soat ichida o'tkazilsa 
maqsadga muvofiq bo'ladi.

Davolashni tomir xirurgiyasining maxsus bo'limida yoki 
umumiy profildagi xirurgiya bo'limida o'tkazish maqsadga muvofiqdir. 
Darhol shokka qarshi tadbirlar ko'riladi, og'riq qoldiruvchi vositalar 
(morfin, promedol, analgin) shuningdek, spazmolitik va tomir 
kengaytiruvchi vositalar (papaverin, noshpa, fenikaberan 4 ml dan 
kuniga uch mahal; andekalin, ksantenol, teonikol, vazolastin, 
komplamin, solkoseril, trental, midokalm, galidor 2-4 ml dan kuniga 1 
yoki 2 marta) yuboriladi. Bevosita ta'sir ko'rsatuvchi antikoagulyantlar 
qo'llaniladi (geparin 5000-10000 
ТВ dan har 4-6 soatda venaga yuborib 
turiladi).

---

Arteriyalarning o’tkir trombozi 

Arteriyada qon ivib, tiqilib qolishi natijasida qon aylanishining buzilishi