Toʻrtinchi sanoat inqilobi

Birinchi sanoat inqilobi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi sanoat inqilobi bugʻ kuchi va suv quvvatidan foydalanish orqali qoʻl mehnatida ishlab chiqarish usullaridan mashinalarga oʻtish bilan belgilandi. Yangi texnologiyalarni joriy qilish uzoq vaqt talab qildi, shuning uchun bu nazarda tutilgan davr 1760-1820-yillar yoki Yevropa va AQShda 1840-yil oraligʻida boʻlgan. Uning taʼsiri bunday oʻzgarishlarni birinchi boʻlib qabul qilgan toʻqimachilik ishlab chiqarishiga, shuningdek, temir sanoati, qishloq xoʻjaligi va togʻ-kon sanoatiga taʼsir koʻrsatdi.
Ikkinchi sanoat inqilobi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikkinchi sanoat inqilobi — texnologik inqilob sifatida ham tanilgan, 1871-1914-yillar oraligʻidagi davr boʻlib, odamlar va gʻoyalarni, shuningdek, elektr energiyasini tezroq uzatish imkonini beradigan keng temir yoʻl va telegraf tarmoqlarini oʻrnatish natijasida yuzaga kelgan. Elektrlashtirishning kuchayishi zavodlarga zamonaviy ishlab chiqarish liniyasini rivojlantirish imkonini berdi. Bu katta iqtisodiy oʻsish davri boʻlib, unumdorlikning oshishi bilan birga, koʻplab zavod ishchilari mashinalar bilan almashtirilganligi sababli ishsizlikning koʻpayishiga olib keldi.
Uchinchi sanoat inqilobi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Raqamli inqilob deb ham ataladigan uchinchi sanoat inqilobi — 20-asrning oxirida, ikkinchi jahon urushi tugagandan soʻng, oldingi davrlarga nisbatan sanoatlashtirish va texnologik taraqqiyotning sekinlashishi natijasida yuzaga keldi. Ikkilik nuqtali raqamlar va mantiqiy mantiqdan foydalangan Z1 kompyuterining ishlab chiqarilishi, oʻn yil oʻtgach, yanada rivojlangan raqamli ishlanmalarning boshlanishi edi. Aloqa texnologiyalarining navbatdagi muhim rivojlanishi ishlab chiqarish jarayonida kompyuter va kommunikatsiya texnologiyalaridan keng foydalanilgan holda superkompyuter yaratildi inson kuchiga boʻlgan ehtiyojni kamaya boshladi.
Toʻrtinchi sanoat inqilobi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aslini olganda, Toʻrtinchi sanoat inqilobi — bu kiberfizik tizimlar, narsalarning sanoat interneti, bulutli hisoblash, sunʼiy intellektni oʻz ichiga olgan ishlab chiqarish texnologiyalari va jarayonlarida avtomatlashtirish va maʼlumotlar almashinuvi tendentsiyasidir.
Mashinalar tajribali insonni oʻrnini bosa olmaydi, lekin ular takrorlanuvchi funksiyalarni bajarishda odamlarga qaraganda samaraliroq boʻladi va mashinani oʻrganish va hisoblash quvvati kombinatsiyasi mashinalarga juda murakkab vazifalarni bajarishga imkon beradi. Mustaqil qayta tiklanadigan quyosh, shamol, toʻlqin, gidroelektr va elektr batareyalari (litiy-ion qayta tiklanadigan energiyani saqlash tizimlari (ESS) va EV) energiya manbalarini takomillashtirish va ulardan foydalanish imkoniyatlari yaratilmoqda.
Toʻrtinchi sanoat inqilobi tasavvurlar davrining boshlanishini belgilaydi^[6].
Oʻzi harakatlanadigan mashina
Toʻrtinchi sanoat inqilobining qoʻllanilishi quyidagilar orqali amalga oshiriladi^[7]:

• 
  Mobil qurilmalar;
  
• 
  Buyumlar interneti platformalari;
  
• 
  Joylashuvni aniqlash texnologiyalari (elektron identifikatsiya);
  
• 
  Kengaytirilgan inson-mashina interfeyslari;
  
• 
  Autentifikatsiya va firibgarlikni aniqlash;
  
• 
  Aqlli sensorlar;
  
• 
  Mijozlarning koʻp darajali oʻzaro taʼsiri va mijozlarning profilini yaratish;
  
• 
  Kengaytirilgan reallik qurilmalar;
  
• 
  Talab boʻyicha kompyuter tizimi resurslarining mavjudligi;
  
• 
  Maʼlumotlarni vizualizatsiya qilish va ishga tushirilgan „jonli“ trening.
  

Asosan bu texnologiyalarni toʻrtta asosiy komponentga jamlash mumkin, ular „Sanoat 4.0“ yoki „aqlli zavod“ atamasini belgilaydi:

1. 
   Kiberfizik tizimlar;
   
2. 
   Buyumlar interneti;
   
3. 
   Kompyuter tizimi resurslarining talab boʻyicha mavjudligi (masalan, bulutli hisoblash);
   
4. 
   Kognitiv hisoblash.
   

Sanoat 4.0 qiymat yaratish uchun yangi texnologiyalarning keng doirasini birlashtiradi. Jismoniy jarayonlarni kuzatuvchi kiber-fizik tizimlar yordamida jismoniy dunyoning virtual nusxasini loyihalash mumkin. Kiberjismoniy tizimlarning oʻziga xos xususiyatlariga yuqori darajadagi avtonomiyaga erishib, markazlashmagan qarorlarni mustaqil ravishda qabul qilish qobiliyati kiradi^[8].
Tendensiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]