Тошкент-2021 3 Март 2021 10-қисм Тошкент март 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Sh.Qobilov. Tasviriy san’at o‘qitish metodikasi.T.:Fan va texnalogiya.2014 y.
2. S.Abdirasilov, N.Tolipov, N. Oripov. Rangtasvir. 2006 y.
3. Qodirxo‘jayev. Badiiy bezak san’ati. -T.: “Iqtisod-moliya”, 2008.

---

132
Март 2021 10-қисм
Тошкент
GEOGRAFIYA VA BIOLOGIYA FANLARINI O‘QITISHDA NOAN’ANAVIY 
METODLARNING O‘RNI VA AHAMIYATI
Umrzoqov Islom Abduqayum o‘g‘li 
Sardoba tumani 14-maktabning Geografiya o‘qituvchisi,
[e-mail], [phone]
Berdibekova Dilnoza Baxromovna
Sardoba tumani 14-maktabning Biologiya o‘qituvchisi
[phone]
Annotatsiya: geografiya va biologiya fanlarini o‘qishda noan’anaviy metodlaridan foydalanish 
zaruligi, hamda bu fanlarni qanday vositalar bilan bog‘lash kerakligi to‘g‘risida fikr yuritilgan.
Kalit so‘zlar: geografiya, biologiya, fan, ta’lim berish mahorati, tarbiyalay olish mahorati, 
innovatsion pedagogik texnologiyalar.
Geografiya va biologiya fanlarini o‘qitish metodikasida o‘qishdan maqsad ya’niy geografiya va 
biologiyani nima uchun o‘qish, nimalarni o‘rganishi, o‘qishning qanday turlari va metodlaridan 
foydalanish zaruligi hamda geografiya va biologiya fanlarini qanday vositalar bilan o‘qitish kerak 
zarur degan muammolar mavjud. Shu nuqtai nazardan ushbu mavzu bugungi kunda dolzarb 
masalalardan hisoblanadi.
Umuman olganda geografiya va biologiya fanlarini o‘qitish metodikasi va pedogogik 
texnologiyalar bo‘yicha rossiyalik olimlar Yu.A.Ivanov, I.P.Galay, I.V.Dushina, G.A.Ponurova va 
boshqalar ilmiy ishlarida o‘rganilgan.
Rossiyalik olim Yu.A.Ivanov o‘z ilmiy tadqiqotlarida umumiy va o‘rta ta’lim muassasalarida 
geografiya va biologiyani o‘qitishning nazariy va amaliy masalalarini o‘rgangan. Jumladan, 
zamonaviy didaktika va psixologiya nuqtai nazaridan geografik va biologik ta’limning mazmuni, 
o‘qitish usullari, pedagogik texnologiyalar, o‘quv faoliyatini tashkil etish shakllarini o‘rgangan. 
Binobarin, innovatsion pedagogik texnologiyalar raqobatbardosh kadrlar tayyorlovchi oliy va 
o‘rta maxsus o‘quv yurtlari hamda pedagog-o‘qituvchiga qo‘yiladigan zamon talablari, pedagog 
o‘qituvchining kasbiy mahorati, o‘quvchilarning ongi, bilimi, dunyoqarashini o‘stirish, faolliklarini 
oshirish orqali ta’lim samaradorligiga erishish bilan bog‘liq masalalar majmuini ifodalaydi. Bir-
biriga bog‘liq bo‘lgan talablarning bu majmui o‘qituvchining umumlashtirilgan modeli va unga 
asosan quyidagi asosiy talablarni ifodalaydi:
– ta’lim berish mahorati;
– tarbiyalay olish mahorati;
– ta’lim oluvchilarning bilimlarini xolisona baholay olish va nazorat qila olish mahorati.
Demak, pedagog o‘z oldiga qo‘yilgan mas’uliyatli va dolzarb vazifalarni bajarish hamda ta’lim-
tarbiya jarayoniga bo‘lgan yangi cha qarashlarni shakllantirish uchun qator xislatlarga ega bo‘lishi 
kerak.
Innovatsion pedagogik texnologiyalarni amalga oshirishda ta’lim mazmunidan kelib chiqib 
o‘ziga xos usul va vositalardan foydalaniladi. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar metodlariga 
quyidagilar kiradi:
· o‘qitishning faol metodlari;
· pedagogik texnika;
· ta’lim jarayonini individuallashtirish;
· ilg‘or pedagogik tizimlarni loyihalash;
· ta’lim jarayonining samaradorligini oshirish;
· modulli ta’lim texnologiyalari;
· pedagogikada innovatsion jarayonlar.
Innovatsion pedagogik texnologiyalarni faoliyatli tashkil etish ta’limning zamonaviy vositalari, 
o‘qitish vositalari, ta’lim turlarining ta’lim vositalariga muvofiqligini ta’minlashga bog‘liq. 
Bugungi kunda bir qator rivojlangan mamlakatlarda ta’lim-tarbiya jarayonining samaradorligini 
kafolatlovchi innovatsion pedagogik texnologiyalarni qo‘llash borasida katta tajriba asoslarini tashkil 
etuvchi metodlar interfaol metodlar nomi bilan yuritilmoqda. O‘qitishning interaktiv usullarini 
tanlashda ta’lim maqsadi, ta’lim oluvchilarning soni va imkoniyatlari, o‘quv muassasasining 
o‘quv-moddiy sharoiti, ta’limning davomiyligi, o‘qituvchining pedagogik mahorati va boshqalar 

---

133