Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Тошкент
MATEMATIKA DARSLARIDA DIDAKTIK O‘YINLARNING AHAMIYATI
Ashrapova Nodira Olimovna
Buxom viloyat Buxoro tuman 
26-maktab matematika fani o‘qituvchisi
Annotatsiya: ushbu maqolada matematika darslarida didaktik o‘yin turlari, ularni qay tarzda 
o‘tilishi va uning ahamiyati yoritilgan.
Kalit so‘zlar: matematika, didaktika, didaktik o‘yinlar, ta’lim, jarayon.
“Yangi tamoyillar asosida rivojlanayotgan ta’lim tizimi yosh avlodni barkamol, ma’naviy 
yetuk inson sifatida shakllantirishda qarata olgandir “-deyiladi kadrlar tayyorlash milliy dasturida. 
Hozirgi kunda ta’lim tizimida jumladan matematika darslarida pedagogik texnalogiyalarni
qo‘llashning nazariy hamda amaliy asoslarni yaratish zarurdir.
Ta’lim jarayoniga pedagogik tehnologiyalarni olib kirish .”Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturining ikkinchi bosqich vazifalaridan biridir.Ta’lim kelajagida muvaffaqiyatlar kaliti ekan 
,uning mahsuli sifatida bugungi o‘quvchi kelajagda huquqiy demokratik jamiyat a’zosi sifatida 
bu jamiyat hayotida ishtirok eta olishi, zamonning bozor iqtisodiyoti qo‘yayotgan talablariga 
to‘la javob bera olishi kerak. Axborot oqimi keskin ortgan, turliya yangiliklar hayotimizga 
shitob bilan kirib kelayotga davrda mustaqil tanqidiy fikrlash ko‘nikmalariga ega bo‘lgan 
yangilikni o‘rganishga doim tayyor bo‘lgan , hamkorlikdan cho‘chimaydigan,muloqatga erkin 
kirisha oladigan shaxsni talim-tarbiya jarayonining asosiy maqadi bo‘lishi kerak va bu borada 
texnologiyalarning qo‘llanishiga yo‘l ochilishi maqsadga erishish yo‘lidagi to‘g‘ri qadamdir. 
Hozirgi kunda yangi texnalogiya elementi bo‘lgan interfaol usullaridan keng foydalanilmoqda. 
Shu sababli matematika darslarida ilg‘or pedagogik texnologiyadan foydalanib dars o‘tilsa,o‘qitish 
jarayoni takomillashadi. O‘quvchilarga o‘yinni o‘rgatishda muayyan ta’limiy maqsad nazarda 
tutiladi. O‘yinning eng muhim axamiyati ham ana shundadir. O‘yin o‘tgazilish shakllari va 
usullari ta’limning boshqa turlaridan farq qiladi. Didaktik o‘yin usullari cheksiz, takrorlash va 
o‘zgartirish unga turli yangiliklar kiritish imkoni bor.Masalan. biz “Jimjitlik” o‘yinining 5-7xilini 
butun sinf bilan hamda ayrim o‘quvchilar bilan 10 martadan ko‘proq takrorlab o‘tkazdik
“Nima o‘zgardi?” turidagi o‘yin 5 xil turli ko‘rsatmali material bilan o‘tgazildi. Natijada
o‘yin malakalarining bir xilda va mustahkam bo‘lishiga hamda o‘yinning har bir qoidasini
tinglay bilish va unga rioya qilinishiga erishish imkonini berdi. Didaktik o‘yinlar o‘zining
shakli jihatidan, asosan, bog‘chada o‘ynaladigan ijodiy o‘yinlardan ham o‘qituvchi o‘zi
hikoya qilib berish yo‘li bilan tushintiradigan va o‘quvchilarni birma – bir so‘rab chiqish
natijasida mustahkamlanadigan o‘yinlardan ham har tamonlama farq qiladi . Didaktik
o‘yinlar o‘qitish vazifasiga xizmat qiladi va qiziqarli, maroqli, tushunarli darajada olib
boriladi. O‘quvchilar g‘olib chiqish maqsadida jon- dili bilan mashq qiladilar,berilgan har bir
topshiriqni albatta bajarishga odatlanib qoladilar, natijada ularda didaktik topshiriqlarni
bajarishga bo‘lgan qiziqish orta boradi. Didaktik o‘yinlar har bir darsning maqsadini har
bir mashqning maqsad va vazifalarini yaxshiroq tushunib olishga yordam beradi.
Didaktik o‘yinlar ta’limning ko‘rgazmaliligini, o‘qituvchining nutqini va o‘quvchilar 
harakatini o‘z ichiga oladi, buning natijasida idrokda (ko‘rish, eshitish, teri sezgisi belgilarida) 
birlik tug‘iladi. Bu esa o‘qituvchining aytganlarini o‘quvchilarning o‘ylab olishiga va
aytilganlarini ifodalab berishlariga, ya’ni didaktik o‘yin qoidalarini o‘zlari bajarishlariga
undaydi. Didaktik o‘yinlarning bu tarzda tuzulish xususiyatlari o‘quvchilar faoliyatini tahlil
qilish imkonini beradi. Shuning uchun ham barcha o‘quvchilaro‘yin vaqtida zo‘r qiziqish
bilan harakat qiladilar. Didaktik o‘yinlar o‘quvchilarning his- tuyg‘usiga ta’sir etib, unda
o‘qishga ijobiy munosabat va qiziqish xislatini tarkib toptiradi. O‘quvchilar o‘yinda zo‘r 
mamnuniyat bilan ishtirok etadilar. O‘yin boshlanishini sabrsizlik bilan kutadilar, ularning
ongida beixtiyor ertangi o‘quv kunining quvonchli manzarasi gavdalanadi.
Har bir didaktik o‘yinda ko‘pchilik o‘quvchilar yoki butun bir sinf o‘quvchilari
ishtirok etadi. Masalan, “Doiraviy misollar” o‘yinida hamma bolalar masala yechadi. 
“Zanjircha” da 10 nafar, “Do‘koncha”da 8 – 12 nafar bola, “Narvoncha”da esa hamma
o‘quvchilar masala yechadilar.

---

83