Тошкент 2022 ЎҚув саволлари: Ҳимоя иншоотларининг мақсади, уларнинг таснифи ва турлари Бошпаналарнинг тузилиши ва жиҳозласланиши

Ҳимоя иншоотлари қуйидагича таснифланади:
ҳажми бўйича
қурилиш вақти
бўйича
конструкцияси
бўйича
белгиланиши
бўйича
жойлаштирилиши
бўйича
ҳимоя хусусиятлари
бўйича
Ҳимоя иншоотлари хусусиятларига кўра қуйидагиларга бўлинади:
энг оддий
бошпаналар
(ертўлалар, хандаклар,
траншеялар)
радиатсияга қарши
бошпана (РҚБ)
бошпаналар
Мақсади бўйича ҳимоя иншоотлари қуйидагиларга бўлинади:
Қурилган вақтига қараб ҳимоя иншоотлари қуйидагича таснифланади:
одамларни
ҳимояловчи иншоотлар
техника ва мол-мулкни сақлаш
учун ҳимоя иншоотлари
олдиндан
қурилган
тез қуриладиган
Жойлашишига кўра ҳимоя иншоотлари қуйидагиларга бўлинади:
Конструктсияси бўйича ҳимоя иншоотлари қуйидагиларга бўлинади:
бино остида
ташкил қилинган
алоҳида қурилган
ёпиқ турдаги
ҳимоя иншоотлари
(бошпаналар, РҚБар)
очиқ турдаги
ҳимоя иншоотлари
(ертўлалар, хандаклар,
траншеялар)
Имкониятлари бўйича ҳимоя иншоотлари қуйидагиларга бўлинади:
ўртача
(600-2000 одамга
мўлжалланган)
катта
(2000 дан ортиқ
одамга мўлжалланган)
кичик
(50-600 одамга
мўлжалланган)
Одамлар бошпаналарда узоқ вақт бўлишлари мумкин, ҳатто босиб қолган жойларда ҳам улар-нинг хавфсизлиги бир неча кун давомида таъмин-ланади. Ҳимоянинг ишончлилиги атрофдаги иншо-отлар ва шифтларнинг мустаҳкамлиги, бошпанада одамларнинг нормал ҳаётини таъминлайдиган шароитлари туфайли эришилади.
Бошпаналар – яширинган одамларни ядро порт-лашининг барча зарарли омиллари (шу жумладан нейтрон оқими), токсик моддалар ва бактериал воситалар, ёнғин зоналарида юқори ҳарорат ва зарарли газлар таъсиридан, портлашлар пайтида вайрон қилинган биноларнинг (иншоотларнинг) қулаши ва қолдиқларидан энг ишончли ҳимоя қилишни таъминлайдиган иншоотлардир.
РҚБга бир қатор талаблар қўйилади. Улар радиоактив нурланишни камайтириши, кимёвий хавфли объектларда авария содир бўлганда ҳимоя қилиши, баъзи табиий офатлар: бўронлар, торнадолар, тайфунлар, қор кўчиши пайтида одамлар ҳаётини сақлаб қолишлари керак. Шунинг учун улар корхона (иш жойлари) яқинида жойлашган бўлиши керак.
Радиатсияга қарши бошпана (РҚБ) асосан қишлоқ жой-лар ва кичик шаҳарлар аҳолисини радиоактив зарарла-нишдан ҳимоя қилиш учун ишлатилади. Улардан баъзилари тинчлик даврида олдиндан қурилган, бошқалари фақат фавқулодда вазиятлар ёки қуролли тўқнашув хавфи пайдо бўлишидан олдин ўрнатилади.