Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

490
Odilqoriyev X.T. 
Davlat va huquq nazariyasi
ahamiyat kasb etmoqda. Shu jihatdan olganda, davlatning roli siyosiy partiya-
lar va jamoatchilik harakatlarining vujudga kelishi, qaror topishi va rivojlani-
shi sekinlashtirib qo‘yadigan har qanday g‘ov va to‘siqlarni bartaraf etishdan 
iboratdir»
1
.
Fuqarolik jamiyatidagi mavjud manfaatlarni qanoatlantirish, ro‘yobga 
chiqarish uchun tegishli tashkiliy tuzilmalar va institutlar shakllanadi. 
Fuqarolik jamiyatining ichki tizimini quyidagicha tasniflash mumkin. 
Birinchidan, iqtisodiy sohadagi manfaatlarni qanoatlantiruvchi tuzil-
malar:
a) xususiy mulk asosida vujudga keladigan va faoliyat yuritadigan nodav-
lat tashkilotlar; 
b) shirkat xo‘jaliklari va ularning uyushmalari;
d) ijara asosida ishlovchi jamoalar;
e) hissadorlik jamiyatlari;
f) moliyaviy jamg‘arma hamda uyushmalar;
g) ishlab chiqarish korporatsiya, konsernlari va birlashmalari;
h) tadbirkorlar uyushmalari (palatasi) va hokazo.
Ikkinchidan, ijtimoiy sohadagi manfaatlarni ifodalovchi tuzilmalar:
a) oila hamda uning manfaatlarini aks ettiruvchi maxsus tashkilotlar;
b) ta’lim-tarbiya muassasalari (maktab, o‘rta-maxsus va oliy ta’lim mua-
sasasalari);
d) jamoat birlashmalari, nodavlat tashkilotlar;
e) fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari;
f) mustaqil ommaviy axborot vositalari; 
g) diniy tashkilotlar;
h) milliy-madaniy markazlar;
i) ko‘ngilli jamiyatlar;
j) jamoatchilik fikrini aniqlash va o‘rganish institutlari;
k) turli ijtimoiy ixtiloflarni adolatli hal etuvchi tuzilmalar va hokazo.
Uchinchidan, siyosiy sohadagi manfaatlarni aks ettiruvchi institutlar 
va tuzilmalar:
a) huquqiy davlatning mavjudligi;
b) siyosiy partiyalar; 
d) ijtimoiy-siyosiy harakatlar;
e) siyosiy muholifatning mavjudligi;
f) inson huquqlarini himoyalovchi institutlar va hokazo. 
1 
Kаrimоv I.А. O‘zbеkistоn XXI аsr bo‘sаg‘аsidа: хаvfsizlikkа tаhdid, bаrqаrоrlik shаrtlаri vа tаrаqqiyot 
kаfоlаtlаri. – T.: «O‘zbekiston», 1997. – 174-bet.

---