Tоshkеnt aхbоrоt tехnоlоgiyalari univеrsitеti

10 

 

 

1-2-rasmlar. Tranzistorlarning ishlash tamoyili 

Kompyuterni  qanchalik  darajada  kuchli  qilmoqchi  bo‘lsak,  uning  uchun 

shunchalik darajada ko‘p tranzistorlar kerak bo‘ladi. Ishlab chiqaruvchilar, yildan-

yilga tranzistorlarning o‘lchamlarini imkon qadar kichik qilishga urinib kelishdi va 

hozirda  bu  o‘lchamlar  mikrometr  (ya'ni,  10

–6

)  o‘lchamlarigacha  ixchamlashgan. 

Maqsad  esa,  yaxlit  prosessor ichiga  imkon qadar  ko‘p tranzistor  sig‘dirish  va  bu 

orqali,  prosessorning  ishchi  quvvatini  imkon  qadar  orttirishdir.  Masalan,  ishlab 

chiqaruvchining  zo‘r  berib  ta'kidlashicha,  Xbox  ning  yangi  chiqqan  “Xbox  One 

X” o‘yin platformasi prosessoridagi tranzistorlar soni milliarddan ko‘p ekan. 

---

 

11 

 

3-rasm. Prosessor ichida joylashadigan millionlab tranzistorlarning ishlash 

tamoyili 

Hozirdagi  sotuvda  mavjud  kompyuterlardagi  prosessorni  tashkil  qiluvchi 

tranzistorlarning  bitta  donasining  o‘lchami  10  millimikronni  tashkil  qiladi.  Bu 

degani, bir millimetrning yuzmingdan bir qismi demakdir (ko‘ryapsizmi, “qilni qirq 

yorib”,  yoki,  “burgaga  taqa  qoqmoq” qabilidagi  iboralar  allaqachon  o‘z  kuchini 

yo‘qotgan).