Тошкент архитектура курилиш институти

13.2. Кетма-кет нивелирлаш жараёни

Узоқроқда жойлашган икки нуқталар орасидаги нисбий баландлигини битта нивелир ўрнатилган жойдан туриб аниқлаш имконият бўлмайди. Шунинг учун нивелирланадиган нуқталар ораси нивелирлаш имконияти бўладиган қилиб бир нечта боғловчи нуқталарга бўлинади. Бу боғловчи нуқталарнинг ораси кетма-кет нивелирланиб ва уларнинг натижаси йиғилиб А ва В нуқталарнинг нисбий баландлиги аниқланади (шакл).
Демак А ва В нуқталар орасидаги h_AB нисбий баландлик:

h_ABh₁h₂h₃……...h_n(a₁–в₁)(a₂–в₂)(a₃–в₃)……...(a_n–в_n);

h_AB  - (13.4)

Нисбий баландлик h_АВ ҳисоблаб ва бошланғич нуқта А нинг абсолют баландлиги маълум бўлса охирги В нуқтанинг абсолют баландлигини топиш мумкин:

Н_В  Н_А  h_AB Н_A  - (13.5)
Бир-биридан узоқроқда жойлашган нуқталарининг абсолют баландлигини аниқлаш мақсадида уларнинг нисбий баландлигини кетма-кет нивелирлаш йўли ўтказиш дейилади.

13.3. Нивелирлар ва уларни текшириш

Саноат қуйидаги турдаги нивелирларни ишлаб чиқаради.
Нивелир – Н-0,5.
Юқори аниқликдаги, оптик микрометрли ва нисбий баландлик аниқлаганда 1 км иккиланган (тўғри ва тескари) нивелир йўлига 0,5 мм ўрта квадратик хатолик билан ўлчайдиган нивелирдир. Давлат геодезик тўрларининг 1 ва П тоифа нивелирлашида, геодинамик полигонларда ва юқори аниқликдаги инженер-геодезик ишларида қўлланилади.

Нивелир – Н-3.
Нисбий баландликни аниқлашда 1 км иккиланган нивелир йўлида 3 мм ўрта квадратик хато билан ўлчайдиган аниқ асбобдир Ш, IV, тоифа нивелирлаш ва инженер-геодезик қидирув ишларида қўлланилади.
Нивелир – Н-10.
Нисбий баландликни аниқлашда 1 км иккиланган нивелир йўлида 10 мм ўрта квадратик хато билан ўлчайдиган техник нивелирдир. Топографик план олишдаги баландлик асосларни барпо қилиш, инженер-геодезик қидирув ишларида ва қурилишда қўлланилади.