Toshkent arxitektura-qurilish institute

Qoya gruntlari. Zarralari o‘zaro bikr bog‘langan, yopishgan yoki jipslashgan yaxlit holatdagi magmatik, metamorfik cho‘kindi tog‘ jinslari qoya gruntlari deyiladi. Ularning suvga to‘yingan holdagi siqilishga mustahkamligi 5 MPa dan kam bo‘lmaydi. Magmatik tog‘ jinslari yuqori harorat ostida suyuq holda yer qa’ridan otilib chiqib, so‘ng qotgan jinslardir. Ularga misol tariqasida tabiatda keng tarqalgan granit, sienit, bazalt, diabaz, porfir va boshqalarni keltirish mumkin.

Loyli gruntlar. Loyli gruntlar deganda yopishqoqlik xususiyatiga ega bo‘lgan, zarralari o‘zaro bog‘langan gruntlar nazarda tutiladi. Ma’lumki, bunday jismlar kuch ta’sir etganda o‘z shaklini o‘zgartirib, kuch olingandan keyin ham o‘zgargan shaklini saqlab qoladi.

Loyli gruntlar. Loyli gruntlar deganda yopishqoqlik xususiyatiga ega bo‘lgan, zarralari o‘zaro bog‘langan gruntlar nazarda tutiladi. Ma’lumki, bunday jismlar kuch ta’sir etganda o‘z shaklini o‘zgartirib, kuch olingandan keyin ham o‘zgargan shaklini saqlab qoladi.

Zamin va poydevorlarning birgalikda ishlashini ta‘minlash ayniqsa yirik gidrotexnika inshootlari uchun juda muhimdir, chunki suvga to’yingan yoki suv ta‘sirida bo’lgan gruntlarning xossalari, quruq holdagi gruntlarnikidan keskin farq qiladi. Ajdodlarimizning gidrotexnika inshootlarini qurish sohasida ham katta tajribaga ega bo’lganligini X-asrda Forish tumani hududida qurilgan Xon tug’oni yoki XVI-asrda barpo etilgan Abdullaxon tug’onlarining konstruktsiyalari tasdiqlay oladi.

Zamin va poydevorlarning birgalikda ishlashini ta‘minlash ayniqsa yirik gidrotexnika inshootlari uchun juda muhimdir, chunki suvga to’yingan yoki suv ta‘sirida bo’lgan gruntlarning xossalari, quruq holdagi gruntlarnikidan keskin farq qiladi. Ajdodlarimizning gidrotexnika inshootlarini qurish sohasida ham katta tajribaga ega bo’lganligini X-asrda Forish tumani hududida qurilgan Xon tug’oni yoki XVI-asrda barpo etilgan Abdullaxon tug’onlarining konstruktsiyalari tasdiqlay oladi.

Loyli gruntlar suv qo‘shilganda qattiq holatdan yumshoq holatga, namlik yanada oshirilganda esa oquvchanlik holatiga oson o‘tadi.