Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

1.3. Loyiha va investitsiyalarni boshqarishning oʻzaro bogʻliqligi
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng koʻlamli dasturiy maqsadlarni boshqarish usulini oʻz ichiga olgan har qanday qayta qurish jarayonini tartibga solishning tasdiqlangan vositasi boʻlib, unga muvofiq qator davlatlararo, mintaqaviy, tarmoq va ob’yektlarga moʻljallangan maqsadli dasturlar yaratildi. Ularning har biri oʻzaro bogʻliq boʻlgan kompleks (resurslar, atamalar va ijrochilar uchun) loyihalaridir. Ularning amalga oshirilishi loyihani boshqarish konsepsiyasiga asoslangan (project management). Konsepsiyaning asosi loyihaga har qanday tizimning (masalan, korxonaning) boshlangʻich holatidagi vaqt va pul sarflashi bilan bogʻliq boʻlgan oʻzgarish sifatida qarashidir. Budjet va vaqt cheklovlari doirasida oldindan belgilangan qoidalarga muvofiq amalga oshiriladigan ushbu oʻzgarishlar jarayoni ushbu yangi
10
sintetik fanning mohiyatini tashkil etadi. Bunday yondashuv iqtisodiyot va boshqaruvdagi barcha oʻzgarishlarni investitsiya loyihalari tizimiga, ularni boshqarishni esa investitsiyaviy boshqaruvga olib borishga imkon beradi (shuningdek, investitsiyalarni boshqarish ham deb aytadilar).

Zamonaviy sharoitda loyihalarni boshqarish usullar va vositalartoʻplami investitsiyalarni boshqarishning yuqori samaradorli metodologiyasini oʻzida aks ettirib, quyidagilarga imkon beradi.

• Investitsiyalar bozorini tahlil qilish va uning investitsion portfelini shakllantirish, uni rentabellik, xavf va likvidlik mezonlari boʻyicha baholash;

• 
  xavf omillari va noaniqliklarni hisobga olgan holda investitsiyalar samaradorligini baholash;
  

• 
  investitsiya resurslariga boʻlgan ehtiyojni baholash, qarzga olingan va qarz mablagʻlaridan foydalanishning maqsadga muvofiqligini baholash bilan kompaniya investitsion resurslarini shakllantirish strategiyasini ishlab chiqish;
  

• 
  muayyan loyihalarning investitsion jozibadorligini tanlash va baholash;
  

• 
  individual moliya vositalarining investitsion sifatini baholash va eng samarali
  

vositalarni tanlash;

• 
  muayyan investitsiya loyihalari va dasturlarini amalga oshirishni rejalashtirish va tezkor boshqarish;
  

• 
  xaridlar va ta’minot tartibini shuningdek, loyiha sifatini boshqarishni tashkil
  

etish;

• 
  investitsion jarayonni samarali amalga oshirishni, shu jumladan oʻzgarishlarni boshqarish va samarasiz loyihalarni oʻz vaqtida yopish (ayrim moliyaviy vositalarni sotish) va kapitalni qayta investitsiyalash boʻyicha qarorlar tayyorlash;
  

• 
  loyihani tugallashni tashkil etish, koʻpincha loyihaning umuman bajarilishiga salbiy ta’sir koʻrsatadigan investitsiya boshqaruvining psixologik aspektlarini toʻliq hisobga olish.
  

11
1.4. Boshqarish texnologiyasi

Loyihalarni boshqarish jarayoni zamonaviylashtirilgan texnologiyalar bilan qoʻllab-quvvatlanishi kerak, yani kompyuterlashtirilgan boʻlishi lozim, bular uchun quyidagilar zarur:

• 
  loyihalarning hayotiy siklining barcha bosqichlari va fazalari boʻyicha ma’lumotlar bazalari va ma’lumotlar banklarini yaratish va dolzarb holatda ularni qoʻllab-quvvatlash;
  

• 
  zamonaviy avtomatlashtirilgan rejalashtirish va boshqarish tizimlarini, shuningdek ma’lumotlarni qayta ishlash va uzatish vositalarini joriy etish. Foydalanilayotgan axborot texnologiyasining murakkabligi (va shuning uchun narx) loyihaning murakkabligi va hajmiga mos kelishi kerakligini eslash kerak. Agar ushbu qoida buzilgan boʻlsa, mijozga qoʻllaniladigan texnologiyaning asossiz murakkabligi va bu juda muhim omilning ahamiyatini kamligini hisobga olib, asossiz yoʻqotishlarga yoʻl qoʻyiladi.
  

Zamonaviy loyiha menejeri uchun eng qiyin narsa - bu boshqaruv jarayonini avtomatlashtirish emas (bu faqat mijozning zamonaviy apparat va dasturiy ta’minot uchun toʻlash qobiliyatining funksiyasi), balki texnik reglamentning eski tizimining parchalanishi va investitsion sohada shakllangan axborot"vakuumi" va zamonaviy sharoitlarga mos keladigan axborot faoliyatini qoʻllab-quvvatlaydigan yangi axborot tizimini "yolgʻiz" tashkil etishning iloji boʻlmaganligi haqidagi ma’lumotlar. Bunday sharoitda tajriba toʻplash jarayonini tashkil etish juda muhim - albatta, mashinaga yoʻnaltirilgan shaklda. Ushbu vazifalar doirasida loyihaning (dasturning) hal etilishi zamonaviy biznes inson oldida yuzaga keladigan muammolarni hal etishning samarali vositasini ta’minlaydi.