Toshkent arxitektura qurilish universiteti Menejment fakulteti Iqtisodiyot kafedrasi Qurilish iqtisodiyoti fanidan

7. Qurilish tashkilotlarining rentabellik ko‘rsatkichlarini hisoblash.
Qurilish tashkiloti ishlab chiqarish faoliyatining asosiy samaradorlik ko‘rsatkichlari bo‘lib quyidagilar hisoblanadi:
- mahsulot realizatsiyasi rentabelligi;
- aktivlar to‘plamining rentabelligi;
- asosiy aktivlar rentabelligi;
- aylanma aktivlar rentabelligi.
Kapital rentabelligini koeffitsientlar guruhi tashkilotni foyda olish maqsadida o‘z kapitalini qanday samarali ishlatayotganini ko‘rsatadi.
Asosiy faoliyatning rentabellik koeffitsienti – mahsulot realizatsiyasi rentabelligi – aynan korxonaning asosiy faoliyati rentabelligini ko‘rsatadi. Bu asosiy faoliyatdan olinadigan balans foydasi tushumlarini rejalashtirish va samaradorligini aniqlashga yordam beradi. Mahsulot realizatsiyasi rentabelligi quyidagicha hisoblanadi:


Mahsulot realizatsiyasi rentabelligi=5.2%
Aktivlar to’plami rentabelligi ko‘proq umumiy ko‘rsatkichlar hisoblanadi. Bu koeffitsient jalb qilingan mablag‘lar manbaidan qat’iy nazar korxona tomonidan 1 so’m foyda olish maqsadida qancha pul mablag‘lari jalb qilganini ko‘rsatadi. U quyidagi formula orqali aniqlanadi:


Aktivlar to’plami rentabelligi=0.26%
Asosiy aktivlar rentabelligi asosiy aktivlar qiymatining xar bir so‘miga qancha foydaning pul birligi to‘g‘ri kelishini ko‘rsatadi. U quyidagicha aniqlanadi:


Asosiy aktivlar rentabelligi=2.66%
Aylanma aktivlar rentabelligi koeffitsienti yordamida aylanma aktivlarning ishlangan xar bir so‘mi asosida olingan balans foydasi hisoblanadi. Dinamika qatorlarni tahlilida koeffitsientlarni miqdoriy kattaligi, uni korxona tomonidan ishlatilishida samaradorlikni o‘zgarishini ko‘rsatadi. Bu koefitsient quyidagi formula asosida hisoblanadi:


Aylanma aktivlar rentabelligi=0.67%
Rentabellik ko‘rsatkichlarini hisoblashni quyidagi jadvalda amalga oshirish kerak:
3-jadval