Toshkent arxitektura-qurilish universiteti muhandislik qurilish infrastrukturasi fakulteti

Xomashyo materiallar

Sement	T	840000	3276.3	2227884000	0.153		99450
Ko’pik xosil qiluvchi	T	1344200	15.376	20668419	0.0079		173800
Qum	T	95000	1849.2	175655000	0.003		2286
Suv	T	700	2251.2	1575840	0.076		22.8
Buyum va xom ashyo narxi						345558.8
Texnologik maqsadla uchun yoqilgo’i	t	2500	483248.68	1208121705	4,2		10500
Texnologik maqsadlar uchun elektr energiya	kVt	286	7363789.4	2106043779	64		18304
Yordamchi materiallar	sum			188231332			26125
Asosiy ishlab chiqaruvchilarning asos. ishhaqi	sum			114892640			15946
Asosiy ishlab chiqaruvchi xodimlarningqoo’shimcha ishhaqi	sum			7468021			1036
Asosiy ishhaqidan sotsial straxovkaga oo’tkazish	sum			7464000			1035
Uskunalarni saqlashga va ekspluatatsiyasiga ketadigan xarajat				592207769			8219
Sex boo’yicha xarajat	sum			208089035			28881
Zavod boo’yicha umumiy xarajatlar miqdori	sum			227829297			31620
Brak boo’yicha yoo’qotishlar	sum			275689525			38263
Mahsulotningfabrik – zavod narxi	sum			711607857			9876

4.Mexnat muxofazasi

Mehnat muxofazasi va texnika xavfsizligi
Zamonaviy sanoat korxonalarida mehnat muhofazasining tutgan o’rni
Mehnat xavfsizligi xizmatining asosiy vazifalari ishlab chiqarishda, qurilish maydonida va unga bog’liq bo’lgan ish jarayonlarida sodir bo’ladigan jaroxatlanish va boshqa baxtsiz hodisalarni keltirib chiqaradigan sabablarni bartaraf qilish va tashkilot ma’muriyatining ishchi va xizmatchiga ish sharoitini yaxshilab berish ustidan nazorat qilib turish, fan va texnika yutuqlarini joriy qilish asosida mehnat xavfsizligi va himoya vositalarini mustaqil takomillashtirish, qurilishda mehnat mehnat madaniyatini oshirish baxtsiz hodisalarni oldini olishda qaratilgan tashkiliy, texnik, sanitariya tadbirlarini ishlab chiqish va joriy etishdan iborat.
Mehnat muhofazasining zamonaviy qurilishda, obyektlarida, ishlab chiqarish zavodlarida tutgan o’rni beqiyos. Hozirgi zamon qurilish tartibi xalq xo’jaligining eng murakkab ishlab chiqarish jarayonlaridan biriga aylandi. Ishchilarning kasbiy malakasini oshirish ishning sifatiga va ularning xavfsizligiga bevosita bog’liqdir. Mehnat xavsizligini to’la va tez taminlangani uchun ishchi va xizmatchilarning mehnatga bo’lgan munosabatlarini tubdan o’zgartirishga majbur qila oladigan uslubiy tadbir lozim. Bunda ularning mehnati natijalariga moddiy ta’sir ko’rsata olsin. Mehnat xavsizligini boshqarish – bu mehnat jarayonida odamlarning saqlab qolishga qaratilgan bir qator texnikaviy, tashkiliy, tozalik va davolanish bo’yicha chora – tadbirlarni ishlab chiqish va amalda bajarilishini ta’minlash nazorat qilib borishdan iboratdir.
Zamonaviy sanoat korxonalari obyektlarida mehnat xavsizligini boshqarishni tashkilot bo’yicha bosh muhandis, brigada bo’limlarida va qurilish maydonlarida esa muttasadi raxbar xodimlar amalga oshiradilar. Uslubiy va tashkiliy ishlarni bu borada xavfsizlik muhandisi olib boradi[10]


Ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigiyenasi
Sement ishlab chiqarish korxonalarida sanitariya va mehnat gigiyenasi masalalari bir qator meyoriy hujjatlar asosida rejalashtiriladi. Bu hujjatlarda ishlab chiqarish korxonalarini loyihalashtirishda mavjud sanitariya me’yorlari, “Qurilish tashkilotlarining yordamchi bino va xonalarini loyihalash bo’yicha ko’rsatma” va boshqalar kiradi. Bu hujjatlarning asosiy vazifasi sog’lom mehnat sharoiti yaratish yo’li bilan, jarohatlanish va kasallikning oldini olishdan iborat. Ularda sanoat korxonalarini loyihalash, qurish va foydalanish davrida sanitariya talablarini rejalashtirish chora tadbirlari berilgan.
Zavodlarni loyihalashtirayotganda mehnatni muhofaza qiladigan tadbirlarga kata ahamiyat berish lozim. Har bir qimirlab turgan asbob uskunalar, ishlab chiqarish vositalari ishchi xizmatchilardan to’silgan bo’lishi lozim.
Sement ishlab chiqarish korxonalaridan ajralib chiqadigan va ishchi muhitga tarqaladigan har xil zaharli chang va zaharli gaz moddalarini odam uchun zaharsiz ruxsat etilgan miqdorini belgilab beradi. Shunday qilib sement ishlab chiqarish korxonalarida ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigiyenasi tozalik va ozodalik bo’yicha tadbirlar tuzishdan, korxonalarda sog’lom mehnat sharoitlarini yaratishdan iborat.
Tog’ jinslarini maydalaganda changlar atrof muhitni ifloslaydi. Sement ishlab chiqarishning hozirgi eskirgan texnalogiyalari uchun atrof muhitga tarqaladigan gaz miqdori sanitariya mey’orlari bo’yicha 0.5 – 1.0 % dan ortmasligi kerak. Zararli gaz va texnalogik changlar, ayniqsa atrofdagi barcha o’simliklar bargining quyosh nuri bilan almashish jarayoni (fotosintez) buziladi. Shuningdek sanoat chiqindilari chang yoki gaz holatda yerga tushib o’simlik ildizi orqali uning tanasiga zarar yetkazadi.
Inson organizimiga nafas va oziq – ovqat orqali kirgan bog’lovchi modda zarrachalari ko’z, teri hamda nafas olish a’zolarini kasallantiradi. Ayniqsa zarrachalar tarkibidagi erkin kalsiy oksidi (CaO) odam organizimi uchun zaralidir. Hozirgi davrda eski texnalogiyalar o’rnini asta – sekin yangi,zamonaviy mashina – mexanizmlar egallamoqda. Bundan tashqari bog’lovchi ishlab chiqarish zavodlarida har bir zavodlarda ventilyatsiya tarmog’lari o’rnatilishiga kuydirish sexlarini boshqa sexlardan alohida o’rnatilishiga katta e’tibor berilmoqda.
Yorug’lik insonning hayot faoliyatida va mehnat faoliyatida juda muhim rol o’ynaydi. Ko’rish inson uchun asosiy ma’lumot manbai hisoblanadi. Sanoat korxonalarini ratsional yoritish sifatli mahsulot ishlab chiqarishni ta’minlash bilan birga ishlab chiqarish nsharoitini yaxwilaydi, ishchilarning charchashdan saqlaydi va ish unumdorligini oshiradi. Oqilona yoritilganlik zonalarda ishlayotgan ishchilarning kayfiyati yaxshi bo’ladi, shuningdek xavfsiz mehnat qilish sharoiti yaratiladi va buning natijasida baxtsiz hodisalar keskin kamayadi.
Qurilish maydonlari va ishlab chiqarish sanoati korxonalari GOST 12.046-85 ga asosan yoritish tizimlari o’rnatiladi. Sanoat korxonalari va maydonlarida umumiy ishchi yoritilganlik 2 lyuksdan kam bo’lmasligi kerak.
Sanoat korxonalarining evakuatsiya yoritilganligi asosan odamlar serqatnov yo’laklarda va evakuatsiya yo’llari bo’ylab o’rnatilishi zarur. Uning miqdori ishlab sanoat korxonalari binosi ichida 0.5 lyuksdan, bino tashqarisida esa 0.2 lyuksdan kam bo’lmasligi kerak.
Ishlab chiqarish xonalari ish xonasidagi havoning harorati yilning sovuq davri uchun 18-20 ºC, iliq davri 21-23 ºC va issiq davri uchun 20-30 ºC bo’lishi kerak. Nisbiy namligi sovuq davr uchun 60-40, iliq davr uchun 60-40, issiq davr uchun 60-40 bo’lishi kerak. Harakat tezligi sovuq davr uchun 0.2, iliq davr uchun 0.3, issiq davr uchun 0.4-0.5 bo’lishi kerak[10].