Toshkent axborot texnologiyalari universiteti operatsion tizimlar

Xotira turlari

Asosan xotira quyidagi uch xil ko’rinishda bo’ladi

Kesh xotira (Cache Memory) – bu kichik o’lchamdagi xotira bo’lib tizim tomonidan foydalanishda judayam tez.
Asosiy xotira (Main memory) – bu komyuterning operativ xotirasi hisoblanadi (RAM - random access memory). Asosiy xotira bir baytli tartiblangan yacheyka massiviga ega bo‘lib, har bir yacheyka o‘zining manziliga (raqamiga) ega. Protsessor buyruqlarni asosiy xotiradan oladi, qayta ishlaydi va bajaradi. Buyruqlarni bajarishda asosiy xotiraning bir nechta yacheykalariga murojaat qilishga to‘g‘ri keladi. Odatda asosiy xotira yarim o‘tkazgichli texnologiya asosida tayyorlanadi, shuning uchun xotiradagi ma’lumotlar elektr manbasidan uzilgandan so‘ng o‘chib ketadi.
Ikkilamchi xotira (Secondary memory) – bu turli xil dasturlarga tegishli bo’lgan ma’lumotlarni saqlovchi komyuterning qattiq disk, magnit disk saqlovchilari yoki virtual xotirasidir. Ikkilamchi xotira bu chiziqli birlik manzilga ega bo‘lgan joy va ularni ketma-ket joylashgan baytlar tashkil qiladi. Ikkilamchi xotiraning tezkor xotiradan farqi shundaki, u alohida energiyaga, katta hajmga, va samarali foydalanish imkoniyatiga ega.
Tezkor xotira (ingl. RAM-Random Access Memory)- kompyuterni elektr manbaga bogʻliq boʻlgan xotirasi hisoblanadi. 
RAM (tasodifiy kirish xotirasi) - bu operatsion tizim (OT), amaliy dasturlar va joriy foydalanilayotgan ma'lumotlar saqlanadigan kompyuter protsessoriga tezkor kirish uchun kompyuter qurilmasi . RAM - bu kompyuterning asosiy xotirasi.
RAM protsessor tomonidan tasodifiy ravishda kiradigan ma'lumotlarni o'qish va yozish uchun ishlatiladi . RAM o'zgaruvchan tabiatga ega, ya'ni quvvat o'chib qolsa, saqlangan ma'lumotlar yo'qoladi. RAM hozirda protsessor tomonidan qayta ishlanadigan ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. O'zgartirilishi mumkin bo'lgan dasturlar va ma'lumotlarning aksariyati RAMda saqlanadi.

1-rasm. Xotira tuzilmasi umumiy ko‘rinishi
RAM asosan kompyuterning ichki qattiq diskining tezroq shaklidir. Qachonki protsessor qayta ishlash uchun ma'lumot talab qilsa, u har safar ichki qattiq diskga o'tishi kerak bo'lsa, u juda sekin bo'lar edi. Bu RAMga kiradi. Bu operatsion tizim uchun ma'lumotni saqlash uchun vaqtinchalik joy bo'lib, an'anaviy xotiraga qaraganda tezroq va osonroq kirish mumkin bo'lib, u sezilarli darajada tezroq ishlaydi. Ilovani ochganda, ushbu ilovada foydalanish uchun ochilgan har qanday fayllar RAMga yuklanadi. Operativ xotiradan foydalanishni tejash uchun ko'pgina ilovalar dastlab dasturning faqat muhim qismlarini yuklaydi va kerak bo'lganda boshqa qismlarni yuklaydi. Ilova yuklangandan so'ng, qattiq diskdan farqli o'laroq, kompyuterni o'chirib qo'ygandan so'ng, RAMdagi ma'lumotlar o'chiriladi va saqlanmaydi.

3.