Toshkent axborot texnologiyalari universiteti u. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev operatsion tizimlar

Windowsda almashtirish (paging). Jarayon yaratilganda, u odatda, deyarli butun 2 Gb (yoki 64-razryadli Windowsda 8 TB) foydalanuvchi maydonidan foydalanishi mumkin. Ushbu maydon belgilangan o‘lchamdagi sahifalarga bo‘linadi, ularning har birini asosiy xotiraga o‘tkazish mumkin, ammo OT 64 Kbayt chegaralarida belgilangan qo‘shni maydonlardagi manzilni boshqaradi. Maydon uchta holatdan bittasida bo‘lishi mumkin:

• 
  Mavjud (available): hozirda ushbu jarayon tomonidan ishlatilmaydigan manzillar;
  
• 
  Zahiralangan (reserved): virtual xotira menejeri tomonidan jarayon uchun ajratilgan manzil, boshqa maqsadlarda ajratilmasligi uchun zahiralangan (masalan, stek o‘sishi uchun qo‘shni joyni tejash);
  
• 
  Ajratilgan (committed): virtual xotira menejeri tomonidan virtual xotira sahifalariga kirish uchun jarayon tomonidan foydalanish uchun ajratilgan manzillar. Ushbu sahifalar diskda ham, fizik xotirada ham joylashishi mumkin. Diskda bo‘lganda ularni fayllarda (ko‘rsatilgan sahifalarda) saqlash mumkin yoki almashtirish faylidan joy egallashi mumkin (ya’ni, asosiy xotiradan o‘chirilganda, sahifalar yoziladigan disk fayli). Zahiralangan va ajratilgan xotira o‘rtasidagi farq foydalidir, chunki u (1) tizim tomonidan talab qilinadigan virtual xotira maydonining hajmini kamaytiradi va sahifa faylini kichikroq qilish imkonini beradi; va (2) dasturlarga manzillarni dasturga kiritmasdan yoki ularni resurs kvotalarini to‘ldirmasdan zahiralash imkonini beradi.
  

Jarayon birinchi marta faollashtirilganda, uning ishchi to‘plamini boshqarish uchun ma’lumotlar tuzilmalari tayinlanadi. Jarayon uchun zarur bo‘lgan sahifalar fizik xotirada saqlanganda, xotira menejeri jarayonga tayinlangan sahifalarni kuzatish uchun ma’lumotlar tuzilmalaridan foydalanadi. Faol jarayonning ishchi to‘plamlari quyidagi umumiy kelishuvlar yordamida tuzilgan:
Asosiy xotira ko‘p bo‘lganda, virtual xotira menejeri faol jarayonlarning ishchi to‘plamlari ko‘payishiga yordam beradi. Buning uchun, sahifada xatolik bo‘lganda, jarayonga yangi fizik sahifa qo‘shiladi, ammo eski sahifalar yuklanmaydi, bu esa ushbu jarayonning doimiy to‘plamini bitta sahifaga ko‘paytirishga olib keladi.
Xotira yetishmovchiligi yuzaga kelganda (kamayganda), virtual xotira menejeri tizim uchun xotirani tiklaydi, yaqinda ishlatilgan sahifalarni faol jarayonlarning ishchi to‘plamlaridan chiqarib tashlaydi va shu to‘plamlarning hajmini kamaytiradi.
Xotira ko‘p bo‘lsa ham, Windows xotiradan foydalanish sarfini oshiradigan katta jarayonlarni kuzatadi. Tizim yaqin orada foydalanilmagan sahifalarni jarayondan olib tashlashni (o‘chirishni) boshlaydi. Ushbu siyosat tizimni yanada sezgir qiladi, chunki yangi dastur to‘satdan xotira yetishmasligini keltirib chiqarmaydi va tizim allaqachon ishlayotgan jarayonlarning doimiy to‘plamlarini kamaytirishga harakat qilganda foydalanuvchini kutishga majbur qiladi.