Toshkent axborot texnologiyalari universiteti u. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev operatsion tizimlar

Android operatsion tizimi tuzilishi
Android dasturiy steki, qoida tariqasida, Linux yadrosi va xizmatlarni taqdim etadigan ilova muhiti, shuningdek dastur va ish vaqtini boshqarish orqali ta’minlangan C/C++ kutubxonalaridan iborat. 9.23- rasmda Android operatsion tizimi tuzilishi keltirilgan. U quyidagi asosiy qismlardan tashkil topadi.
Linux yadrosi. Android ochiq manbali Linux yadrosida yaratilgan. Ushbu yadroni tanlashning asosiy sabablaridan biri shundaki, u Android operatsion tizimini rivojlantirish uchun tasdiqlangan asosiy funksiyalarni taqdim etgan. Linux yadrosining xususiyatlari:

• 
  Xavfsizlik – Linux yadrosi dastur va tizim o‘rtasida
  

xavfsizlikni ta’minlaydi;

• 
  Xotirani boshqarish – u dasturlarimizni ishlab chiqish erkinligini ta’minlab, xotira boshqaruvini samarali boshqaradi;
  
• 
  Jarayonni boshqarish – u jarayonni yaxshi boshqaradi, kerak bo‘lganda jarayonlar o‘rtasida resurslarni taqsimlaydi;
  
• 
  Tarmoq – u tarmoq aloqasini samarali boshqaradi;
  
• 
  Drayver modeli – Ilovaning ishlashini ta’minlaydi. Qurilma ishlab chiqaruvchilari o‘zlarining drayverlarini Linux ga asoslanib qurishlari mumkin.
  

Kutubxonalar. Yadro ustida ishlaydigan Android platformasi turli funksiyalar bilan ishlab chiqilgan. U ko‘plab ochiq manbali vositalarga ega bo‘lgan turli xil C/C ++ yadro kutubxonalaridan iborat. Ulardan ba’zilari:

• 
  Android runtime – Android bajarish vositasi asosan Java va ART (Android Run Time) kutubxonalaridan iborat. Android ning eski versiyalari (4.x va oldingi versiyalari) Dalvik ga asoslangan;
  
• 
  Open GL (graphics library) – ushbu kross-tilli, krossplatformali dasturiy interfeys 2D va 3D kompyuter grafikalarni yaratish uchun ishlatiladi;
  
• 
  WebKit – ushbu ochiq kodli veb-brauzer mexanizmi vebtarkibni namoyish qilish va sahifani yuklashni soddalashtirish uchun barcha xususiyatlarni taqdim etadi;
  
• 
  Media frameworks – ushbu kutubxonalar audio va video ni ishga tushurish va yozish uchun imkon beradi;
  
• 
  Secure Socket Layer (SSL) – ushbu kutubxonalar Internet xavfsizligini ta’minlash uchun ishlatiladi.
  

Android Runtime. Bu arxitekturaning uchinchi qismidir. Dalvik virtual mashinasi deb nomlangan asosiy tarkibiy qismlardan birini taqdim etadi. Bu Java uchun maxsus ishlab chiqarilgan Java virtual mashinasi sifatida ishlaydi. Android bitta moslamada bir nechta nusxalarning samarali ishlashini ta’minlash uchun mo‘ljallangan o‘zining maxsus virtual mashinasidan foydalanadi. Dalvik virtual mashinasi past darajadagi funktsiyalarni qo‘llab-quvvatlash uchun xavfsizlik, ko‘p tarmoqli va xotirani boshqarish uchun Linux yadrosidan foydalanadi.
Ilovalar platformasi. Android jamoasi orqa fonda qurilgan ma’lum bir tasdiqlangan kutubxonalarga asos solgan va ularning barchasi Android interfeyslari orqali taqdim etiladi. Ushbu interfeyslar barcha turli kutubxonalarni birlashtiradi va bu orqali ularni dasturchi uchun foydaliligi va qulayligini ta’minlaydi. Ushbu interfeyslardan ba’zilari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• 
  Aktivlik menejeri – hayot sikli aktivligi va stek aktivligini boshqaradi;
  
• 
  Telefoniya menejeri – u telefoniya xizmatlariga abonent raqamlari kabi tegishli ma’lumotlar ko‘rinishida kirishni ta’minlaydi;
  
• 
  Tizimni ko‘rish –bu ko‘rinishlar va tartiblarni qayta ishlash orqali foydalanuvchi interfeysini yaratadi;
  
• 
  Joylashuv menejeri – u qurilmalarning geografik joylashuvini aniqlaydi.
  

Ilovalar. Android ilovalarini yuqori qatlamdan topish mumkin. Ilova qatlamida biz faqatgina ushbu qatlamga o‘rnatilishi uchun o‘z dasturimizni yozamiz. Ilovalarga misol qilib o‘yinlar, xabarlar, kontaktlar va boshqalarni keltirishimiz mumkin.

9.23- rasm. Android operatsion tizimi tuzilishi