Toshkent axborot texnologiyalari universiteti u. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev operatsion tizimlar

Quyi tizimlar muhiti (Environment subsystems): turli xil OT muhitlarini taqdim etadi. Win32 va POSIX quyi tizimlarini qo‘llab-quvvatlaydi. Har bir muhit quyi tizimi o‘z ichiga quyi tizim jarayonida va/yoki Windows tizimidagi foydalanuvchi chaqiriqlarini ALPC chaqiriqlariga o‘zgartiradigan quyi tizim va dinamik bog‘lanish kutubxonalaridan (DLL) foydalanadigan barcha dasturlar tomonidan almashinadigan quyi tizim jarayonlarini oladi.

Foydalanuvchi ilovalari (user applications): bajariladigan fayllar (exe) va DLL kutubxonalar, ya’ni foydalanuvchilar tizimni yaratishda ishlatadigan funksional imkoniyatlarni ta’minlaydi. Exe va DLL odatda muhitning ma’lum bir quyi tizimiga qaratilgan, lekin OT tarkibiga kiruvchi ba’zi dasturlar o‘zlarining tizim interfeyslaridan (NT API) foydalanadilar. Shuningdek, 64 razryadli tizimlarda 32 razryadli dasturlarni ishga tushirishni qo‘llab-quvvatlaydi.

Boshqa versiyalarda interfeysni o‘zgarishi, muhandislik yaxshilanishi, ishlash unumdorligini yaxshilanishi, ishonchlilik, xavfsizlik, oqimlarni qo‘llashni yaxshilanishi, energiya samaradorligi yaxshilanishlarini keltirib o‘tish mumkin.
Windows 7 da oqim
Windowsni ishlab chiqish jarayoni turli xil OT muhitlarini qo‘llab-quvvatlash zarurati bilan bog‘liq. Turli xil OT muhitlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan jarayonlar bir qator sabablarga ko‘ra farq qiladi, jumladan:

• 
  jarayonlar qanday nomlanadi;
  
• 
  jarayonlar ichida oqimlar taqdim qilinadimi;
  
• 
  jarayonlar qanday taqdim etiladi;
  
• 
  jarayon resurslari qanday himoyalangan;
  
• 
  jarayonlararo aloqa va sinxronizatsiya uchun qanday mexanizmlardan foy-dalaniladi;
  
• 
  jarayonlar bir-biri bilan qanday bog‘liq.
  

Shunga ko‘ra, Windows yadrosi tomonidan taqdim etiladigan shaxsiy jarayon tuzilishi va xizmatlari nisbatan sodda va universaldir, bu har bir OT quyi tizimiga ma’lum bir jarayon tuzilishi va funksionallikni taqlid qilishga imkon beradi. Windows jarayonlarining muhim xususiyatlari quyidagilar:

• 
  Windows jarayonlari obyekt sifatida bajariladi;
  
• 
  Jarayon yangi jarayon sifatida yoki mavjud jarayonning nusxasi sifatida yaratilishi mumkin;
  
• 
  Bajariladigan jarayon bir yoki bir nechta oqimlarni o‘z ichiga olishi mumkin.
  
• 
  Jarayon va oqim obyektlari o‘rnatilgan (ajralmas) sinxronizatsiya imkoniyatlariga ega.
  

Jarayon tomonidan boshqariladigan yoki foydalaniladigan resurslar va ular bilan qanday bog‘liqligi 9.8- rasmda ko‘rsatilgan.

9.8- rasm. Windows jarayoni va uning resurslari
Har bir jarayonga protseduraning asosiy tokeni deb nomlangan, xavfsizlik kirish tokenlari tayinlanadi. Foydalanuvchi birinchi marta tizimga kirganda, Windows foydalanuvchi uchun xavfsizlik identifikatorini o‘z ichiga olgan aniq bo‘lmagan tokenni yaratadi.
Foydalanuvchi birinchi marta tizimga kirganda, Windows foydalanuvchi uchun xavfsizlik identifikatorini o‘z ichiga olgan kirish tokenini yaratadi.
Ushbu foydalanuvchi nomidan yaratilgan yoki bajariladigan har bir jarayon ushbu kirish tokenining nusxasiga ega. Windows foydalanuvchini himoyalangan obyektlarga kirish yoki tizimda va himoyalangan obyektlarda cheklangan funksiyalarni bajarish imkoniyatini tekshirish uchun tokendan foydalanadi.