Toshkent axborot texnologiyalari universiteti u. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev operatsion tizimlar

Jarayon va oqim obyektlari
Windows jarayon bilan bog‘liq obyektlarning ikki turidan foydalanadi: jarayonlar va oqimlar. Jarayon - bu foydalanuvchi vazifasi yoki xotira va ochiq fayllar kabi resurslarga ega bo‘lgan dasturga mos keladigan obyekt.
Oqim bu ketma-ket ishlaydigan va uzilib qolgan vazifaning taqsimlangan birligi, shuning uchun protsessor boshqa oqimga o‘tishi mumkin.
Obyekt Jarayon Obyekt Oqim
turi turi
Jarayon IDsi Oqim IDsi
Xavfsizlik tavsifiAsosiy ustuvorlik Oqim kontekstiDinamik ustuvorlik
Protsessorni odatiy Asosiy ustuvorlik Obyekt bog’lash Obyekt Oqim protsessorining
asosiy Kvota cheklovlariBajarilish vaqti asosiy yaqinligiOqimni bajarilish vaqti
atributlari atributlari
K/Ch hisoblagichlari Ogohlantirish holati
Virtual mashina To‘xtalishlar soni
operatsiyalari hisoblagichi Taqlid tokeniTugatish porti
Istisno/Xatoliklarni Oqimdan chiqish holati
tuzatish portlari
Chiqish holati Oqimni yaratishOqimni ochish
Jarayonni yaratish So‘rov oqimi ma’lumoti
Jarayonni ochish Oqim ma’lumotini
So‘rov jarayoni
Xizmatlar ma’lumoti o‘rnatishJoriy oqim

Jarayon ma’lumotini Oqimni tugatish o‘rnatish Xizmatlar Kontekstni olish Joriy jarayon Kontekstni o‘rnatish
Jarayonni tugatish To‘xtatib turish
Davom ettirish
Oqimni ogohlantirish

1. 
   Jarayon obyekti Sinov ogohlantirish oqimini
   

Tugatish portini
ro‘yhatdan o‘tkazish

2. 
   Oqim obyekti
   

9.9- rasm. Windowsda jarayon (a) va oqim (b) obyektlari
Windows ning har bir jarayoni 9.9(a)- rasmda ko‘rsatilgan umumiy tuzilishi ko‘rsatilgan obyekt bilan ifodalanadi. Har bir jarayon bir qator atributlar bilan belgilanadi va bajarilishi mumkin bo‘lgan harakatlar yoki xizmatlar soni bilan belgilanadi. Jarayon interfeysning e’lon qilingan usullari to‘plami orqali chaqirilganda xizmatni amalga oshiradi. Windows yangi jarayonni yaratganda, u yangi obyekt namunasini yaratish uchun shablon sifatida Windows jarayoni uchun belgilangan obyekt sinfini yoki turini ishlatadi. Yaratish vaqtida atribut qiymatlari belgilanadi. 9.1- jadvalda jarayon obyekti uchun har bir obyekt atributlarining qisqacha ta’rifi berilgan. Windows jarayonida bajarish uchun kamida bitta oqim bo‘lishi kerak. Ushbu oqim keyinchalik boshqa oqimlarni yaratishi mumkin. Ko‘p protsessorli tizimda bir xil jarayonning bir nechta oqimlari parallel ravishda bajarilishi mumkin. 9.2- jadvalda oqim obyekti atributi qiymati ko‘rsatilgan. Masalan, oqim protsessorining o‘xshashligi - bu oqimni bajaradigan ko‘p protsessorli tizimdagi protsessorlar to‘plamidir; ushbu to‘plam jarayon protsessorining yaqinligiga teng yoki pastki qismidir. Oqim obyektlarining atributlaridan biri, oqimning so‘nggi boshlanishida protsessor registrlari qiymatlarini o‘z ichiga olgan kontekst ekanligiga e’tibor bering. Ushbu ma’lumot oqimlarni to‘xtatib turish va davom ettirishga imkon beradi. Bundan tashqari, oqim to‘xtatilganda uning kontekstini o‘zgartirib, oqim holatini o‘zgartirish mumkin.

1. 
   jadval. Windowsda jarayon obyekti atributlari
   

Jarayon IDsi	Operatsion tizim uchun jarayonni aniqlaydigan noyob qiymat
Xavfsizlik tavsifi	Obyektni kim yaratganligini, unga kim kirishi yoki undan foydalanishi mumkinligini va kimga obyektga kirish huquqi berilmaganligini tavsiflab beradi
Asosiy ustuvorlik	Jarayon oqimlari uchun asosiy ishga tushirish ustuvorligi
Protsessorni standart bog‘lash	Jarayon ishga tushiradigan standart protsessorlar to‘plami
Kvota cheklovlari	Tizimning sahifali va sahifali bo‘lmagan maksimal xotirasi, foydalanuvchi fayllarini ishlatishi mumkin bo‘lgan fayl maydoni va protsessor vaqti
Bajarilish vaqti	Jarayonda barcha oqimlarning bajarilish umumiy vaqti
K/Ch hisoblagichlari	Jarayon oqimlari bajargan kiritish/chiqarish operatsiyalari soni va turini yozadigan o‘zgaruvchilar
Virtual mashina operatsiyalari hisoblagichi	Jarayon oqimlari bajargan virtual xotira operatsiyalarining soni va turlarini yozadigan o‘zgaruvchilar
Istisno/Xatoliklarni tuzatish portlari	Jarayon menejeri jarayon oqimlaridan biri istisno qilsa, xabar yuboradigan jarayonlararo aloqa kanallari. Odatda ular mos ravishda muhit quyi tizimi va xatoliklarni tuzatish jarayonlari bilan bog‘liq
Chiqish holati	Jarayonni tugatish uchun sabab

2. 
   jadval. Windowsda oqim obyekti atributlari
   

Oqim IDsi	serverga murojaat qilganda oqimni aniqlaydigan noyob qiymat
Oqim konteksti	Tizimning ishlash holatini belgilaydigan registr qiymatlari va boshqa o‘zgaruvchan ma’lumotlar to‘plami
Dinamik ustuvorlik	Har qanday vaqtda oqimning bajarilish ustuvorligi
Asosiy ustuvorlik	Oqimning dinamik ustuvorligining pastki chegarasi
Oqim protsessorining yaqinligi	Oqim bajarilishi mumkin bo‘lgan protsessorlar to‘plami, bu oqimlar to‘plami yoki protsessorning oqim jarayoni uchun barcha yaqinligi
Oqimni bajarilish vaqti	Foydalanuvchi rejimida va yadro rejimida bajarilgan umumiy vaqt
Ogohlantirish holati	Kutayotgan oqimning asinxron protsedura chaqirig‘ini bajarilayotganini ko‘rsatuvchi bayroq
To‘xtalishlar soni	Qayta tiklanmagan holda, ushbu oqim bajarilishi necha marta to‘xtatilganligi soni
Taqlid tokeni	Tizimga boshqa jarayon nomidan operatsiyalarni bajarishga imkon beradigan vaqtinchalik kirish tokeni (quyi tizimlar tomonidan ishlatiladi)
Tugatish porti	Jarayonlar menejeri oqim tugashi bilan xabar yuboradigan jarayonlararo aloqa kanali (quyi tizimlar tomonidan ishlatiladi)
Oqimdan chiqish holati	Oqimni tugatish uchun sabab