Toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali kompyuter injineringi fakulteti

2.3 Sikllarni hisoblashning murakkabligini va bir qator xususiyatlarni o'rganish
Sikllar, matematikda va dasturlashda juda keng qo'llaniladigan ma'lumot turlaridan biridir. Sikllarni hisoblash murakkab jarayon bo'lishi mumkin va bu, dasturchilar uchun bir necha muammolarni yuzaga keltirishi mumkin. Quyidagi qator xususiyatlarni ko'rib chiqamiz:

1. 
   Sikl elementlarining tartibi: Siklda elementlar tartib bilan joylashgan bo'lishi kerak. Elementlar sonini bilish uchun siklning uzunligi aniqlanishi kerak.
   
2. 
   Siklda o'zgaruvchilar: Siklda o'zgaruvchilar e'lon qilinishi kerak. Siklda o'zgaruvchilarga, o'zgaruvchilar manbalari orqali murojaat qilinadi.
   
3. 
   Siklda shartlar: Siklda shartlar aniqlanishi kerak. Sikl, shartlar bajarilguncha ishlaydi.
   
4. 
   Siklda alohida elementlarga murojaat: Siklda alohida elementlarga murojaat qilinadi. Siklda alohida elementlar indeks orqali aniqlanadi.
   
5. 
   Siklda o'zgaruvchilarning tiklovchi qiymatlari: Siklda o'zgaruvchilarning tiklovchi qiymatlari aniqlanishi kerak. Siklda o'zgaruvchilar qiymatlari tiklovchi bo'lmay qolishining oldini olish uchun qo'llaniladi.
   
6. 
   Siklda o'zgaruvchilarning o'zgaruvchi qiymati: Siklda o'zgaruvchilarning o'zgaruvchi qiymati aniqlanishi kerak. Siklda o'zgaruvchilar manbasini o'zgartirish uchun qo'llaniladi.
   

Sikllarni hisoblashning murakkabligi, siklda ishlatiladigan elementlar va qoidalar kabi bir necha muammolar ko'rsatiladi. Shunga qaramay, sikllarni ishlatishni o'rganish va ulardan foydalanish, dasturchilar uchun juda muhimdir.

4. 
   Sikllar va determinanlar orasidagi bog'liqlarni tushuntirish
   

Matematikada, determinanlar va sikllar ko'plab bog'liq ko'rsatmalardir. Sikl, matritsani o'z ichiga oladi va matritsani shakllantirish, ma'lum bir murakkablikka ega bo'lishni ta'minlaydi. Determinant esa, matritsaning elementlaridan hisoblanadi va matritsa bilan bir qator sifatlar (masalan, xususiyatlar, echimlar) bilan bog'liqdir. Matritsa determinanti, matritsaning chiziqlik va koordinatalar tuzilishi haqida ma'lumot beradi. Determinant ko'plab ko'rsatmalarda ishlatiladi, masalan, bir matritsani ko'rsatuvchi matritsaga o'zgartirish, matritsaning chiziqlikka o'xshashlik sifatlarini aniqlash, lineyni differensial tenglamalarni hal qilish, matematik formulalarda va boshqa ko'plab ko'rsatmalarda ishlatiladi. Sikllar esa, determinanlarga bog'liq ko'rsatmalardir. Sikllar, determinanlarga qaraganda ko'p sharoitda yomon ko'rinishlar (degenerate) bilan bir qatorda ham bo'lishi mumkin, buning natijasida determinantning qiymati nolga teng bo'ladi. Masalan, chiziqliksiz matritsalar (degenerate matrices) sikllar hisoblanishi mumkin emas. Sikllar va determinanlar matritsalar bilan bog'liq ko'rsatmalardir va matematikda ko'plab ko'rsatmalarda ishlatiladi.