Toshkent davlat agrar unversiteti agrologistika va biznes fakulteti

2. LOGISTIKA TIZIMLARI MAQSADI VA TASHKIL ETISH TAMOYILLARINI O’RGANISH


Logistika tizimlari, mahsulotlarning yuzaga keladigan muammo va zaruratlarini aniqlash uchun, savdo shartnomalari va xarajatlarni hisoblashda foydalaniladigan maxsus dasturlar va usullar yordamida tuziladi. Bu tizimlar, mahsulotlarni o'z vaqtida va kerakli joyga yetkazish, omborlarda saqlash, mahsulotlar bilan shug'ullanish, savdo shartnomalarini boshqarish va xarajatlar hisoblanishi jarayonlarini boshqarishni o'z ichiga oladi.
Shuningdek, logistika tizimlari, transport, ombor va xizmat ko'rsatish firmalari bilan hamkorlik qilishni o'z ichiga oladi. Bu hamkorlik, mahsulotlarni o'z vaqtida va kerakli joyga yetkazishni ta'minlash uchun zarur bo'ladi. Logistika tizimlari, tashkilotning maqsadlariga mos keladigan transport va ombor xizmatlarini tanlashda ham yordam beradi.
Jamiyatda logistika sohasining rivojlanishi va tashkil etilgan tizimlarning samaradorligi, logistika xujjatlari va tizimlari to'plami bilan bog'liqdir. Bu xujjatlar va tizimlar, mahsulotlar va xizmatlar o'tkazish jarayonini boshqarishda yordam beradi va tashkilotning maqsadlariga erishishga yordam beradi.
Hozirgi vaqtda iqtisodiyotda logistika sohasidagi logistika ilmiy-texnik taraqqiyotining zamonaviy yutuqlari, xususan, axborot texnologiyalari va kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi, xususan, qulay oqibatlar va iqtisodiy natijalar olinishi bilan bog'liq. Logistika tizimlari, maxsus usullar va texnologiyalar yordamida, tovarlar va xizmatlar o'tkazish jarayonini boshqarishni maqsad qiladi. Bu tizimlar, o'z ichiga transport, omborlar, xarajatlar, savdo, marketing, moliya va boshqa tizimlarni o'z ichiga oladi. Logistika tizimlari, mahsulotlar va xizmatlar o'tkazish jarayonida yuzaga keladigan muammo va zaruratlarga javob berish uchun tuziladi. Logistika tizimlarining tashkil etish tamoyillari, tashkilotning maqsadlariga, mahsulotlarining xususiyatiga, xarajatlariga va savdo shartnomalariga qarab belgilanadi. Tashkilotning logistikaga oid maqsadlari, mahsulotlarning yuzaga keladigan muammo va zaruratlar, transport va ombor xizmatlarining ko'rsatilishi, xarajatlar hisoblanishi va boshqa muhim masalalar belgilanib, logistika tizimining tashkil etish tamoyillari aniqlanadi.
Logistikaning ta‘rifini hisobga olsak, bu nafaqat oʻziga xos fikrlash metodologiyasiga ega boʻlgan fan, balki iqtisodiy va ijtimoiy hayotning turli sohalaridagi amaliy faoliyat hamdir. Harbiy profili va fan sifatida tugʻilgan harbiy sohasida uning dolzarbligi, rela va fuqarolik kasb 15 haqida logistika, iqtisodiyot va ijtimoiy muhitning turli sohalarida oqim jarayonlarini yaxshilashdir.
Tajriba shuni koʻrsatadiki, iqtisodiyotning ham ishlab chiqarish, ham xizmat koʻrsatish sohalarida qoʻllaniladigan logistika tamoyillari va usullari. Ma‘lumki, ishlab chiqarish tarmoqlari – bular togʻ - kon qayta ishlash sanoati, qishloq xoʻjaligi, kapital qurilish va infratuzilmaga xizmat koʻrsatish, transport, logistika, savdo, uy-joy, saqlash, aloqa, axborot yigʻish va qayta ishlash turlari haqida, ta‘lim, sogʻliqni saqlash, ijtimoiy xavfsizlik va boshqalar. Ushbu tarmoqlarning har biri uchun logistika vositalaridan foydalanishda oʻz afzalliklari va oʻziga xosliklari bilan ajralib turadigan tadbirlar yotadi. Amaliyot shuni isbotladiki, bu vositalar yagona iqtisodiy birlikning tor doirasida emas, balki bir necha subyektlarning oʻzaro ta‘sir tizimini tashkil qilishda koʻproq samara beradi.
Logistika, zamonaviy axborot texnologiyalarini oʻzlashtirgan holda, bugungi kunda ham iqtisodiy, ham murakkab muhandislik muammolarini hal qilishda, xususan, bilim talab qiladigan mahsulotlarni yaratish va foydalanishda qilishda keng qoʻllanilmoqda.