Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

6.2-jadval 
Korxonada xodimlar sonining o‘zgarishi 
Xodimlar 
kategoriyalari 
 
Xodimlar soni 
Ishlovchilarning mutlaq 
ortiqcha yoki kamligi 
Bazis 
yil  
reja 
haqiqat 
gr.2-gr1 
gr.3-gr.1  gr3 –gr2 
Barcha 
xodimlar, 
jumladan 
822 
824 
820 

2 
-2 
-4 
SIP, bundan:  
820 
820 
819 
- 
-1 
-1 
Ishchilar ulardan: 
720 
710 
709 
- 
-1 
-1 
Asosiy  
yordamchi 
427 
293 
427 
283 
422 
287 
- 
- 10 
-5 
-6 
-5 

4 
Mutaxassislar  
73 
80 
79 

7 

6 
-1 
Xizmatchilar  
25 
26 
26 

1 

1 
- 
KXK xodimlari 
2 
4 
5 
+2 
+2 
+1 
Noishlab 
chiqarish 
personali   
2 
4 
1 

2 
- 1 
- 3 
 
Hisob-kitob  natijalari  shuni  ko’rsatadiki,  umuman  olganda,  korxona  kadrlar 
bilan  yetarli  ta’minlangan.  Xodimlarni  kategoriyalari  bo’yicha  reja  ma’lumotlaridan 
mutlaq  o’zgarish  statistikasi  korxonada  asosiy  ishchilar  (5  nafarga)  etishmasligini 
ko’rsatadi,  ammo  yordamchi  ishchilar  4  nafarga  ortiq.  Ishlab  chiqarish  jarayonida 
hamma ishchilar ham bir xil rol o’ynamaydi. Mahsulot ishlab chiqarishga to’g’ridan-
to’g’ri  ta’sir  qiluvchi  ishchilar  sonini  tahlil  qilishda  faqatgina  mutlaq  o’zgarish 
statistikasi bilan chegaralanib qolish mumkin emas. 
Ishchilar sonining reja ma’lumotlaridan nisbiy o’zgarishini aniqlaymiz.   

---

 
117 
Bu  o’lcham  ishlab  chiqarish  rejasining  bajarilish  darajasiga  nisbatan 
to’g’rilangan  rejadagi  va  haqiqatdagi  son  o’rtasidagi  farq  sifatida  aniqlanadi. 
Masalan,  ishlovchilar  soni  va  ishlab  chiqarish  hajmi  o’zaro  to’g’ri  proporstionaldir. 
Quyidagi  misolda  tovar  mahsuloti  ishlab  chiqarish  rejasi  98foizga  bajarilgan.  Bu 
yerdan  ishlab  chiqarish  hajmi  uchun  talab  qilinadigan  ishchilarni  quyidagicha 
aniqlaymiz:  reja  bo’yicha  ishchilar  sonini  mahsulot  ishlab  chiqarish  rejasini 
bajarganlik foiziga ko’paytiriladi va 100 ga bo’linadi  
710 ∙ 98:100=696 
Nisbiy  o’zgarish  709-696=13  nafarga  teng.  Shunday  ekan,  berilgan  ishlab 
chiqarish hajmida ortiqcha ishchilar 13 nafarni tashkil qiladi.  
6.3-jadval ma’lumotlaridan foydalanib, xodimlar tarkibini tahlil qilamiz.