Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti b. B. Berkinov, D. S. Ashurova, M. K. Abdullaeva, G. E. Zahidov

Sanoat mahsulotlari taqqoslama(belgilangan) narxlarda ishlab 
_______ _____
chiqarishni prognozlash 
_________________
Maxsulot 
nomi(bajaril 
gan ishlar, 
ko’rsatilgan 
hizmatlar)
O’lch
ov
birlig
♦
l
01.01 
Joriy davrga 
narxlar
Joriy davr 
(yil, chorak, oy)
Prognoz qilinadigan 
davr (yil, chorak, oy)
Miqdo
ri
Bahosi,
ming
so’m
Miqdori
Bahosi, 
ming so ’m
1
2
3
4=2 ustun 
*3 ustun
5
6=2 ustun 
*5 ustun
1 mahsulot
dona
10
5
50
6
60
2 mahsulot
dona
15
6
90
7
105
3 mahsulot
dona
20
4
80
4
80
220
245
Taqqoslama narxlarda prognoz sur’atlari =245/220*100% =! 11,3%
38

---

Yuqorida keltirilgan javdal ma’lumotlariga ko’ra shu ma’lum 
bo’ladiki, prognoz qilinadigan davr uchun joriy davrdagi narxlar va 
prognoz qilinadigan davr uchun uning miqdorini bilish zarur hisoblanadi.
Tannarx ko’rinishida hisobga olinadigan (eqtiyot qismlar, uskunalar, 
dastgoqlar va boshqalar) sanoat mahsulotlarining alohida turlari bo’yicha 
maxsulot ishlab chiqarish to’g’risidagi ma’lumotlar ma’lum maxsulotga 
narx indeksi bo’yicha taqqoslama narxlarda qayta baqolanadi. O’sish 
(kamayish) sur’atlarini prognozlash yagona taqqoslama narxlarda aks 
etgan va 100 %gaosibligi ко’paytirilgan joriy va bazaviy davrdagi qiymat 
hajmining mutanosibligiga teng. 
Prognoz qilinayotgan yilda ishlab 
chiharilgan, lekin bazaviy yilda ishlab chiharilmagan sanoat mahsulotlari, 
o’tgan yilda ham joriy yilda ham hisobga olinmoqi lozim. qayta 
hisoblashning turli usullari mavjud. Masalan: joriy yildagi ishlab chiqarish 
haqidagi ma’lumotlar shartli ravishda o’tgan yilning huddi shu davrida 
ishlab chiharilgan mahsulotlaming narx indeksi bo’yicha qayta baqolanadi.
Mamlakatimizdagi etakchi tarmoqlaming barharor va mutanosib 
ravishda rivojlanishini ta’minlash, ulaming iqtisodiyot boshqa sohalari 
bilan bog’liq muammolarini kompleks qal etish, tarmoq ishlab chiqarish 
imkoniyatlaridan samarali foydalanish va yanada o’stirish maqsadida turli 
muddatlarga mo’ljallangan maqsadli Davlat dasturlari ishlab chiqilgan (3- 
jadval). Ushbu Davlat dasturlarining amalga oshishi birinchi navbatda 
maqalliy homashyo negizida tayyor maxsulot ishlab chiqarish va 
maqalliylashtirish dasturlarini izchil rivoj lantirish natijasida har bir 
hududning 
ijtimoiyqiqtisodiy 
rivoj lantirishning 
rejalashtirilayotgan 
prognoz ko’rsatkichlariga erishishdan iborat. Maqsadli Dasturlami amalga 
oshirishda 2011 yilga qadar mo’ljallangan sanoat tarmoqlari bo’yicha 
asosiy yo’nalishlami ko’rishimiz mumkin. Maqsadli dasturlarga quyidagi 
sanoat tarmoqlari kiritilgan: kimyo sanoati, neft-gaz, qurilish material lari 
sanoati, yoq-moy sanoati, ko’mir sanoatini, pahta tozalash sanoati, 
mashinasozlik sanoatini o’z ichiga oladi.
3-jadval