Tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti buхgаltеriya hisоbi kаfеdrаsi

3-jadval. Korxonaning ishlab chiqarish maydonidan foydalanish tahlili
Indeks	Ko'rsatkich qiymati		O'zgartirish
	o'tgan yili	hisobot yili
Chiqish hajmi, dona.	3524	3697	173
Ishlab chiqarish maydoni, m2	3400	4300	900
1 m2 ishlab chiqarish maydoni uchun ishlab chiqarish hajmi, dona.	1,04	0,86	–0,18

2.Ishlаb chiqаrish hаjmi (ishlаb chiqаrish quvvаti).

• Agar 1 m2 ishlab chiqarish maydoniga mahsulot ishlab chiqarish ko'rsatkichi oshsa, bu mahsulot hajmining oshishiga va uning tannarxining pasayishiga yordam beradi.
• Ko'rib chiqilayotgan holatda (3-jadvalga qarang) biz ko'rsatkichning pasayishini kuzatamiz, bu ishlab chiqarish maydonlaridan etarli darajada foydalanilmaganligini ko'rsatadi.
• Eslatma!
• Ishlab chiqarish quvvatlaridan to'liq foydalanmaslik mahsulot hajmining pasayishiga, uning tannarxining oshishiga olib keladi, chunki mahsulot birligiga doimiy xarajatlar ko'proq bo'ladi.

Ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanishni yaxshilash uchun quyidagilar zarur:

• Uskunaning ishlamay qolish vaqtini qisqartirish yoki uni yangisiga almashtirish. Uskunani o'zgartirganda, iqtisodiy foydani hisoblash kerak, chunki yangi asbob-uskunalarni sotib olish xarajatlari uni amalga oshirish foydasidan yuqori bo'lishi mumkin;
• ko'proq mahsulot ishlab chiqarishga qodir bo'lgan asosiy ishlab chiqarish ishchilari sonini ko'paytirish (shu bilan birga, shartli o'zgaruvchan xarajatlarning bir qismi sifatida mehnat xarajatlari oshadi);
• ko'paytirilgan ishlab chiqarish rejasini amalga oshirish uchun mukofot tizimini jalb qilgan holda smenali ish tartibini belgilash yoki ishlab chiqarishni ko'paytirish orqali ishchilarning mehnat unumdorligini oshirish (bu holda mahsulot birligiga shartli o'zgaruvchan xarajatlar ko'payadi);