Tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti buхgаltеriya hisоbi kаfеdrаsi

Chetlanish nima

Xarajatlar hisobining narmativ usulida normalashtirilgan xarajat miqdori bilan xaqiqiy qilingqn xarajatlar o’rtasida vjudga keladigan farq – chetlanish deb ataladi
Agar shu c hetlanishlarni aniqlash jarayoni ---chetlanishlar taxlili deb yuritiladi

Korxonada hisobot yili rejasining bajarilishi taxlili

	Xarajat moddalari	Reja p.b	Haqiqat p.b.	Chetlanish +,-
1	To’g’ri mexnat xarajatlari	42,000	46,000	+4,000
2	To’ri mexnat xarajatlari	68,250	75,000	+6,750
3	Umum ishlab chiqarish xarajatlar:
	a) O’garuvchanlari:
	materiallar	10,500	11,500	+1,000
	mexnat (ish haqi)	14,000	15,250	+1,250
	kommunal xarajatlar boshqalari b)Doimiysi Nazoratchilar ish haqi Amartizasiya Kamunal xarajatlar boshqalari JAMI	7,000 8,750 19,000 15,000 4,500 10,900 199,900	7,600 9,750 18,500 15,000 4,500 11,100 214,200	+600 +1,000 500 - -- +200 +14,300

Misolimizda reja-17500 Dona maxsulot birligiga hisoblanilgan
Haqiqiy ishlab chiqarilgan maxsulot birligi 19100 donani tashkil etgan

Standart-kost» hisob tizimida xarajat moddalari bo'yicha chetlanishlarni turkumlash

IV. Yalpi foyda
Sotish bahosi bo'yicha chetlanishlar
- mahsulot birligining normativ tannarxi; - mahsulot birligining haqiqiy tannarxi; - sotilgan mahsulot hajmi.
- mahsulot birligining haqiqiy tannarxi;
- sotilgan mahsulot hajmi
Sotish hajmi bo'yicha chetlanishlar
smeta bo'yicha sotish hajmi;
- haqiqiy sotilgan mahsulot hajmi
- mahsulot birligiga to'g'ri kelgan me’yoriy foyda

Standart-kost» hisob tizimida xarajat moddalari bo'yicha chetlanishlarni turkumlash

Yalpi foyda hajmi bo'yicha chetlanishlar
- normativ foyda;
haqiqiy olingan foyda

Standart- kos tizimi

• Misol. Korxona qalamlar ishlab chiqarish bo’yicha xarajatlar normativini aniqlayapti.
• * to’g’ri material xarajatlar har bir qalam uchun {0,025 kv.f) plastmass korpusdan va ruchkani harakatlantiruvchi qismdan iborat bo’ladi.
• Shundan to’g’ri material xarajati bir kvadrat fut ushun (220) p.b va bitta harakatlantiruvchi mexanizm uchun (225) p,b. tashkil etadi.
• To’g’ri mexnat xarajatlari--- shtapladsh tsexida, bitta qalam uchun—0,01 soatni va yig’ish tsexida—0,05 soatni tashkil qiladi.
• To’g’ri mexnat xarajatlarining bir soatlik normalashtirilgan stavkasi, shtampladh tsexida400 p.b. va eg’ish tsexida120 p.b. teng.
• * Umum ishlab chiqarish xarajatlarining normativ koefsentilari quydagisha:

Standart- kos tizimi

• O’zgaruvchan xarajatlar qismi uchun, Bir soatlik mexnat xarajatlar miqdoridan 120 p.b. da va
• doimiy xarajatlar qismi uchun—90 p.b.da
• Shu misol shartlaridan kelib chiqib, bir dona qalamning normalashtirikgan ishlab chiqarish tannarxi quydagicha bo’ladi.

	Xarajat turlari va markazi	Bohosip.b.da
1	to’g’ri material xarajatlar a)Plastmassa (220 p.bx0,025kv fut)	5,5
	b)Bir dona harakatlantiruvchi mexanizm	225
2	To’g’ri ish haqi xarajatlari Shtamplash tsexida (0,01 soat/qalam x400)	4

Standart- kos tizimi

Yig’ish tsexida
b) (0,05 soat qalam x120) 6
Umum ishlab chiqarish xarajatlari

• o’zgaruvchan (0,01+0,05)=0,06 x 120 p.b. 7,2
• B)doimiy(0,01+0,05)=0,06x90p.b. 5,4

Bir dona qalamning
Ishlab chiqarish tannarxi
253
ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН
РАҲМАТ !