Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. Amonboyev, D. I. Abidova, N. A. Jurayeva turizm iqtisodiyoti

13.3. Turizm marketingining xususiyatlari 
Turizm marketingida industriya korxonalaridagi marketingga 
o‗xshash ba‘zi xususiyatlari mavjud. Turizm marketingini boshqa 
industriya mahsulotlaridan ajratgan xususiyatlari uyidagicha izolanadi: 
1. Turizm industriyasida xizmat bozorlanadi va xizmatlarning material 

---

162 
xususiyati yo‗q holbuki industriya mahsulotlari ideal o‗lchan qiladigan 
yoki deyqiladigan vositalardir. 
2. Imkonli iste‘mol mahsulot va xizmatlardan farqli o‗laroq 2 xil 
tartibda bozorlanadi. 
a) rasmiy turistik tashkilotlar tomonidan qilingan va to‗ridan sotish 
maqsadi bo‗lmagan marketing; 
b) korxonal artomonidan qilingan va o‗z mahsulotlarining 
sotilishlarini maqsadlagan marketing. 
2. Turizm marketingida industriya marketingiga qaraganda atrof – 
muhit muammolari ye‘tiborga olinadi. Dengiz, qum, quyosh, tabiiy 
go‗zalliklarning mavjudligi va boyligi marketingni ta‘sirlaydi.
3. Turizm marketingida iste‘molchi xizmatga yega bo‗lish uchun 
ishlab 
chiarish 
joyiga 
ketadi, 
industriya 
marketingida 
yesa, 
mahsulotlarishlab 
chiaruvchidan iste‘molchiga olib kelinadi va 
yyetkazqiladi. 
4. Turizm marketingida, ishlab chiarish va iste‘mol bir xil vaqtda ro‗y 
beradi. Xizmatlharoldin sotib tugatqiladi, olbuki industriya marketingida 
ishlab chiarqilgan mahsulotlarsotishga tadim yetqiladi. 
5. Turistik korxonalar mavsumiy ishlaydilar. Turistik xizmatchilar 
chidamli va uzoq muddatli foydalanqiladigan xizmatlharemasdir. 
6. Turizm industriyasida marka (etiket) nizomiga bolilik khamdir. 
Turizm bozorida xaqiqiy mahsulot, tortuvchanlik yuqori bo‗lgan bir 
mintaqa yoki madaniy markazdir. 
7. Turistik xizmatlar uchun yaralgan talab kunlik, haftalik, oylik va 
yillik talabdir. Talab yelastikdir. 
8. Turizm marketingining asosiy maqsadi iste‘molchini mhamnun 
yetishdir. 
9. Industriya marketingida maqsad, bir mahsulotning iste‘molchiga 
foyda keltirishidir. 
10. Turistik mahsulotlar, asosan xaridorga xizmat shaklida 
ko‗rsatqiladi.
11. Turistik mahsulot sof bir xizmat mahsulotidir, faqat qo‗llanilishi 
bilan farq qiladi. 
12. Turistik mahsulotlar aralash mahsulotlardir. 

---

163 
13. Turistik mahsulotlar yiilmaydi. Shu sababli turizm marketingi 
tavakkaldir. 
14. Turistik mahsulotlarbir biridan farli bo‗lganligi uchun ularni 
standartlashtirish imkoni yo‗dir. 
15. Turistik mahsulotlartugallanuvchi mahsulotlardir. 
16. Turistik mahsulotlar aralash mahsulot bo‗lganligi uchun nazorat 
funksiyasi juda qiyin yuzaga keladi. 
17. Turizm marketingi sanoat marketingiga qaraganda juda 
tavakkaldir. Biror restoran yoki Mehmonxona xizmatlari sotilmasa bularni 
boshqa bir joyga tashish imkoni yo‗qdir. 
18. Xizmatning sotib olinishi va qo‗llanilishi iste‘molchi va ishlab 
chiqaruvchi o‗rtasida to‗g‗ri munosabatni keltirib. Bu munosabatda 
quyidagi natijalharpaydo bo‗ladi. 
a) bu munosabatning yuzaga kelgani vaziyat juda ahamiyatlidir. Biror 
mehmonxonaning yo‗lagi, biror restoranning ichi kutqilgan xizmatning 
natijasining olinishini ro‗yobga chiarmoda. 
b) munosabatlarda yuori bir shaxsiylik ko‗rqiladi. Mashhqur bir katta 
mehmonxonaning yoki restoranning mijozi u yerda ismi bilan 
chaqirilishidan yoki xotirlanishidan katta bir sevinch his yetadi. Aksi 
bo‗lsa mushtariy boshqa bu yerga kelmasligi mumkin.