Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Maqsadli fondlar	Majburiy ajratma	turi	Majburiy ushlanma
turi
turi	Ajratma bazasi	Stavka	Ushlanma bazasi	Stavka
Pensiya fondi	Bajarilgan ishlar­dan olingan sof tushum Hisoblangan ish haqi fondi	0,7 % 24%	1. Hisoblangan ish haqi fondi	2,5 %
Yo‘l fondi	1.Bajarilgan ishlar­dan olingan sof	1,5 %	1.Sotib olingan avtotransportning	6 %

	tushum		sotib olish qiymati
Maktab ta’limini rivojlantirish fondi	1.Bajarilgan ishlar- dan olingan sof tushum	1 %

Pensiya fondiga hisobot davrida hisoblangan ish haqi fondiga nisbatan belgilangan stavkada hisoblangan majburiy ajratma summasi hisobda quyidagicha aks ettiriladi:

Debet Harajat schyotlari (2010, 2310, 2510, 9410, 9420, 9210, 0810)
Kredit 6520 «Davlatning maqsadli fondlariga to‘lovlar»
Xodimlarga hisoblangan ish haqidan pensiya fondiga 2,5 foizlik majburiy ushlanmaning ushlab qolinishi hisobda quyidagicha aks ettiriladi:
Debet 6710 «Xodim bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishlar»
Kredit 6520 «Davlatning maqsadli fondlariga to‘lovlar»
Respublika yo‘l fondiga sotib olingan yangi avtotransport vositalari uchun to‘langan majburiy yig‘im summasi 5-son BHMS «Asosiy vositalar»ga muvofiq ularning boshlang‘ich qiymatiga kiritiladi va hisobda quyidagicha aks ettiriladi: Debet 0820 «Asosiy vositalarni sotib olish»
Kredit 6520 «Davlatning maqsadli fondlariga to‘lovlar»
Davlatning maqsadli fondlariga majburiy ajratma va ushlanmalarning o‘tqazib berilishi hisobda quyidagicha aks ettiriladi:
Debet 6520 «Davlatning maqsadli fondlariga to‘lovlar»
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti»
Yagona soliq to‘lovi rejimida faoliyat ko‘rsatayotgan qurilish tashkilotlari yuqorida nomlari keltirilgan ushbu majburiy ajratmalarning to‘lovchilari hisoblanmaydilar.
TAYANCH IBORALAR
Tayyor mahsulotlarni sotishdan daromad Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar Moliyaviy faoliyatdan daromad Favqulotdagi foyda va zararlar Davr harajatlari
Moliyaviy faoliyatga doir harajatlar Asosiy faoliyatdan olingan foyda (zarar) Umumxo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (zarar) Soliqqacha foyda (zarar)
Soliqqa tortiladigan foyda Sof taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar) Foydaning ishlatilishi Bevosita va bivosita soliqlar
To‘g‘ri va egri soliqlar
Umumdavlat soliqlari
Ixchamlashtirilgan soliq rejimi
Sotishdan olingan va kamaytiriladigan QQS
Byudjetga to‘lanadigan QQS hisob-kitobi va hisobi
Daromad (foyda) solig‘i
Soliq solish bazasiga qayta qo‘shiladigan harajatlar
Kelgusida soliq bazasidan chegiriladigan harajatlar
Beg‘araz olingan mulk
Grant va davlat subsidiyalari
Olingan dividendlar va foizlar
Soliq imtiyozi
Daromad (foyda) solig‘i hisobi
Maqsadli fondlarga ajratmalar, yig‘imlar va ushlanmalar
O‘Z O‘ZINI NAZORAT QILISH UCHUN TEST
SAVOL - JAVOBLARI
Xo‘jalik situatsiyasi
Qurilish tashkilotining hisobot davrida bajargan ish hajmi 600 mln. so‘m (QQS bilan). Ta’minotchilarga to‘langan QQS summasi 60 mln. so‘m. Sotish tannarxi - 400 mln. so‘m, davr harajatlari - 70 mln. so‘m, shundan soliq bazasiga qayta qo‘shiladigan harajatlar -10 mln. so‘m, olingan dividendlar (dividend solig‘i ushlangan) - 1 mln. so‘m, to‘langan foizlar 2 mln. so‘m, favqulotdagi zararlar 4 mln. so‘m, beg‘araz olingan mulk - 5 mln.so‘m. Daromad (foyda) solig‘i stavkasi - 10%.
Ushbu xo‘jalik situatsiyasida keltirilgan ma’lumotlar asosida quyidagi savollarga to‘g‘ri javoblarni toping.

1. 
   Bajarilgan ishga to‘g‘ri keladigan QQS summasi teng:
   

1. 
   120 mln. so‘m;
   
2. 
   100 mln. so‘m; v) 80 mln. so‘m; g) 83,3 mln. so‘m.
   

2. 
   Byudjetga to‘lanadigan QQS summasi teng:
   

1. 
   40 mln. so‘m;
   
2. 
   60 mln. so‘m; v) 20 mln. so‘m; g) 20,3 mln. so‘m.
   

3. 
   Sotishdan olingan QQS summasi aks ettiriladi:
   

1. 
   Debet 9030 Kredit 6410 100 mln. so‘mga;
   
2. 
   Debet 4010 Kredit 6410 100 mln. so‘mga;
   

v) Debet 4010 Kredit 6410 g) Debet 9030 Kredit 6410

4. 
   Ta’minotchilarga to‘lagan
   

1. 
   Debet 6410 Kredit 5110
   
2. 
   Debet 4410 Kredit 6010 v) Debet 4410 Kredit 6410 g) Debet 6410 Kredit 5110
   

QQS summasi aks ettiriladi:
100 mln. so‘mga;
60 mln. so‘mga;
60 mln. so‘mga;
40 mln. so‘mga.

5. 
   Kamaytirishga olib boriladigan QQS summasi aks ettiriladi:
   

1. 
   Debet 6410 Kredit 4410 40 mln. so‘mga;
   
2. 
   Debet 6410 Kredit 4410 60 mln. so‘mga;
   

v) Debet 6410 Kredit 5110 60 mln. so‘mga;
g) Debet 6410 Kredit 4410 20 mln. so‘mga.

6. 
   Qurilish tashkilotining sof tushumi teng:
   

1. 
   600 mln. so‘mga;
   
2. 
   500 mln. so‘mga; v) 100 mln. so‘mga; g) 400 mln. so‘mga.
   

7. 
   Qurilish tashkilotining sotishdan olgan foydasi teng:
   

1. 
   600 mln. so‘mga;
   
2. 
   500 mln. so‘mga; v) 100 mln. so‘mga; g) 400 mln. so‘mga.
   

8. 
   Qurilish tashkilotining asosiy faoliyatdan olgan foydasi teng:
   

1. 
   30 mln. so‘mga;
   
2. 
   35 mln. so‘mga; v) 36 mln. so‘mga; g) 34 mln. so‘mga.
   

9. 
   Qurilish tashkilotining umumxo‘jalik faoliyatidan olgan foydasi teng:
   

1. 
   30 mln. so‘mga;
   
2. 
   35 mln. so‘mga; v) 36 mln. so‘mga; g) 34 mln. so‘mga.
   

10. 
    Qurilish tashkilotining soliqqacha foydasi teng:
    

1. 
   30 mln. so‘mga;
   
2. 
   35 mln. so‘mga;
   

11. 
    Qurilish tashkilotida soliqqa tortiladigan foyda summasi teng:
    

1. 
   39 mln. so‘mga;
   
2. 
   40 mln. so‘mga; v) 43 mln. so‘mga; g) 30 mln. so‘mga.
   

12. 
    Qurilish tashkilotida foyda solig‘i summasi teng:
    

1. 
   3,9 mln. so‘mga;
   
2. 
   
   
   
   foyda
   
   13. 
       Byudjetga to‘lanadigan
       
   1. 
      Debet 9810 Kredit 6410
      
   2. 
      Debet 9810 Kredit 6410 v) Debet 9810 Kredit 6410 g) Debet 9810 Kredit 6410
      
   
   solig‘i summasi aks ettiriladi:
   3,9 mln. so‘mga;
   
   3. 
      mln. so‘mga;
      
   4. 
      mln. so‘mga;
      
   
   4,0 mln. so‘mga.
   4,3 mln. so‘mga; v) 4,4 mln. so‘mga; g) 4,0 mln. so‘mga.
   

14. 
    Qurilish tashkilotining yo‘l fondiga 1,5 foizlik ajratmasi summasi teng:
    

1. 
   9 mln. so‘m;
   
2. 
   7,5 mln. so‘m; v) 6,0 mln. so‘m; g) 1,5 mln. so‘m..
   

14. 
    Qurilish tashkilotining pensiya fondiga 0,7 foizlik ajratmasi summasi teng:
    

1. 
   4,2 mln. so‘mga;
   
2. 
   3,5 mln. so‘mga; v) 2,8 mln. so‘mga; g) 0,7 mln. so‘mga.
   

14. 
    Qurilish tashkilotining maktab ta’limini rivojlantirish fondiga 1,0 foizlik ajratmasi summasi teng:
    

1. 
   6 mln. so‘mga;
   
2. 
   5,0 mln. so‘mga; v) 4,0 mln. so‘mga; g) 1,0 mln. so‘mga.
   

14. 
    Qurilish tashkilotida 9300 «Boshqa operatsion daromadlar» schyotida aks ettiriladi:
    

1. 
   5 mln. so‘m;
   
2. 
   6 mln. so‘m; v) 4 mln. so‘m; g) 1 mln. so‘m.
   

14. 
    Qurilish tashkilotida 9910 «Yakuniy moliyaviy natija» schyotining kredit oborot summasi teng:
    

1. 
   500 mln. so‘mga;
   
2. 
   501 mln. so‘mga; v) 506 mln so‘mga; g) 504 mln. so‘mga.
   

14. 
    Qurilish tashkilotida 9910 «Yakuniy moliyaviy natija» schyotining debet oborot summasi teng:
    

1. 
   400 mln. so‘mga;
   
2. 
   470 mln. so‘mga; v) 480 mln. so‘mga g) 472 mln. so‘mga.
   

20 Qurilish tashkilotining hisobot yili sof foydasi aks ettiriladi:

1. 
   
   
   28 mln. so‘mga; 26 mln. so‘mga;
   
   24. 
       mln. so‘mga
       
   25. 
       mln. so‘mga.
       
   Debet 9910 Kredit 8710
   
2. 
   Debet 9910 Kredit 8710 v) Debet 9910 Kredit 8710 g) Debet 9910 Kredit 8710
   

MAVZUNI CHUQUR O‘RGANISH UCHUN TAVSIYA ETILADIGAN
ME’YORIY-HUQUQIY HUJJATLAR VA ADABIYOTLAR
RO‘YXATI
1.O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi. -T.: «Iqtisodiyot va huquq dunyosi» nashriyot uyi, 2004.

2. 
   «Mahsulot (ish, xizmat)lami ishlab chiqish va sotish harajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risida Nizom». O‘zR VMning 1999 yil 5 fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan.
   
3. 
   Yuridik shaxslarning daromadi (foydasi)ga solinadigan soliqni hisoblab chiqarish va byudjetga to‘lash tartibi to‘g‘risidagi yo‘riqnoma. O‘z.R. AV tomonidan 2002 yil 13 martda ro‘yxatga olingan, № 1109 (keyingi o‘zgartirishlar bilan).
   
4. 
   Ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisoblab chiqarish va to‘lash tartibi to‘g‘risida yo‘riqnoma. O‘z.R. AV tomonidan 2003 yil 29 aprelda ro‘yxatga olingan, № 1238 (keyingi o‘zgartirishlar bilan).
   
5. 
   Yagona soliq to‘lovini hisoblab chiqarish va to‘lash tartibi to‘g‘risida nizom». O‘z.R. AV tomonidan 2007 yil 28 martda ro‘yxatga olingan, № 1667.
   
6. 
   BHMS № 3 «Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot. O‘z.R. AV tomonidan 1998 yil 26 avgustda ro‘yxatga olingan, № 484.
   
7. 
   BHMS № 21 «Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma». O‘z.R. AV tomonidan 2002 yil 23 oktyabrda ro‘yxatga olingan, № 1181.
   
8. 
   Bobojonov O., Jumaniyazov K. Moliyaviy hisob.- T.: «Moliya», 2002.
   
9. 
   Voxidov S.V. va boshqalar. Boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobi xususiyatlari. - T.: «O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi adabiyot jamg‘armasi nashriyoti», 2004.
   
10. 
    To‘laxo‘jayeva M.M. va boshqalar. Moliyaviy hisob.- Toshkent, Pragma korporatsiyasi, 2004.
    
11. 
    Urazov K.B.Buxgalteriya hisobi va audit. Oliy o‘quv yurtlari uchun. - T.: «O’qituvchi», 2004.
    
12. 
    Urazov K.B. Investitsiyalarning buxgalteriya hisobi va soliqqa tortilishi. - T. : «Iqtisodiyot va huquq dunyosi» nashriyot uyi, SBX gazetasi kutubxonasi, № 6, 2003.
    

Mavzu 8. QURILISH TASHKILOTLARIDA HISOBOT
Ma’ruza rejasi:

1. 
   Qurilish tashkilotlarida tuziladigan hisobotlarning turlari va ularni taqdim etish muddatlari
   
2. 
   Qurilish tashkilotlarida moliyaviy hisobot shakllarini to‘lg‘azish xususiyatlari
   

1. 
   Qurilish tashkilotlarida hisobotlarning turlari va ularni taqdim etish
   

muddatlari
Qurilish tashkilotlarida, boshqa xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar singari, hisob jarayonining yakuniy bosqichi bo‘lib moliyaviy va statistik hisobotlarni tuzish hisoblanadi. Ushbu hisobotlar respublikamizda milliy valyutada ming so‘m birligida tuziladi.
Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida qonun (16-modda)ga muvofiq qurilish tashkilotlarining moliyaviy hisoboti o‘z ichiga quyidagilarni oladi:
• buxgalteriya balansi;

• 
  moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot;
  
• 
  asosiy vositalar harakati to‘g‘risida hisobot;
  
• 
  pul oqimlari to‘g‘risida hisobot;
  
• 
  xususiy kapital to‘g‘risida hisobot;
  
• 
  izohlar, hisob-kitoblar va tushuntirishlar.
  

Kichik biznes sub’ektlari hisoblangan qurilish tashkilotlariga moliyaviy hisobotni ixchamlashtirilgan tarzda tuzish va taqdim etishga ruxsat etiladi. Ushbu ixchamlashtirilgan moliyaviy hisobot o‘z ichiga buxgalteriya balansi, moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot hamda izohlar, hisob-kitoblar va tushuntirishlarni oladi.
Qurilish tashkilotlarida barcha xo‘jalik yurituvchi sub’ektlaridagidek hisobot davri bo‘lib taqvim yilning 1 yanvaridan 31 dekabrigacha bo‘lgan davr hisoblanadi. Taqvim yilining 1 oktyabridan keyin davlat ro‘yxatidan o‘tgan qurilish tashkilotlari uchun birinchi hisobot yili bo‘lib davlat ro‘yxatidan o‘tgan sanadan kelgusi yilning 31 dekabrigacha bo‘lgan davr hisoblanadi. Ushbu davrda yuz bergan xo‘jalik jarayonlari birinchi hisobot yiliga doir, deb tan olinadi va mos ravishda shu davrning moliyaviy hisobotiga kiritiladi.
Qurilish tashkilotlarining moliyaviy hisoboti quyidagilarga majburiy tarzda taqdim etiladi:
soliq idoralariga;
ta’sis hujjatlariga muvofiq mulk egalariga;
davlat statistika organlariga;
qonun hujjatlariga muvofiq boshqa organlarga.
Moliyaviy hisobotni taqdim etish muddatlari ularning tashkiliy-huquqiy maqomiga bog‘liq. Chunonchi, xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi qurilish tashkilotlari faqat yillik yillik moliyaviy hisobotni tuzadilar va uni keyingi yilning 25 martigacha taqdim etadilar. Aksiyadorlik jamiyati, ma’suliyati cheklangan jamiyat va xususiy korxonalar maqomidagi qurilish tashkilotlari yillik moliyaviy hisobotni keyingi yilning 15 fevraligacha taqdim etishlari lozim.
Kichik biznes sub’ektlariga kiruvchi qurilish tashkilotlari moliyaviy hisobotni faqat hisobot yili yakuni bo‘yicha taqdim etadilar. Ushbu maqomga ega bo‘lmagan boshqa turdagi tashkilotlar (xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalardan tashqari) yillik hisobotdan tashqari choraklik hisobotlarni ham tuzishlari va ularni choraklikdan keyingi oyning 25 sanasigacha tegishli organlarga taqdim etishlari kerak.
Qurilish tashkilotlari ularning maqomi va tashkiliy shakllariga qarab moliyaviy hisobotdan tashqari turli statistika hisobotlarini ham tuzadilar. Chunonchi, kichik biznes sub’ektlari hisoblangan qurilish tashkilotlari har chorakda 1-MB shaklda «Mikrofirma va kichik korxonaning hisoboti»ni tuzishlari va statistika organlariga taqdim etishlari lozim.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 24 sentyabrda qabul qilingan «Qurilish sohasida hisobotni yanada takomillashtirish chora- tadbirlari to‘g‘risida»gi 409-son qarori bilan qurilish tashkilotlari uchun statistika hisobotlarining birxillash-tiriladigan va qisqartiriladigan shakllarining yangi ro‘yxati, ulami tuzish va taqdim etish muddatlari tasdiqlangan. Ushbu statistika hisobotlarining birxillashtirilgan ayrim shakllarining ro‘yxati 8.1-jadvalda keltirilgan.
8.1-jadval
Kapital qurilishdagi statistik hisobotning birxillashtirilgan shakllari
ro‘yxati