Toshkent davlat iqtisоdiyot universiteti “Tarmoqlar iqtisоdiyoti” kafedrasi “Xulq-atvor iqtisodiyoti” fani
Inson miyasi faoliyatini o‘lchash usullari
Download 1.35 Mb. Pdf ko'rish
|
2.2-mavzu(3-лекция)
|
2.4. Inson miyasi faoliyatini o‘lchash usullari
Yuqorida ta’kidlanganidek, neyronlarning ma’lumotlarini uzatish va ma’lumotlarni qayta ishlash elektr hamda kimyoviy reaksiyalarni talab qiladi. Miyaning faoliyatini o‘rganish uchun miyadagi elektr va kimyoviy hodisalarni o‘lchash talab etiladi. Shu maqsadda neyronlarning elektr faolligini qayd etishda elektrofiziologik usuldan keng foydalaniladi. Xususan, faol insonning elektr faolligini qayd etish uchun asosan hujayradan tashqari qayd etish usuli qo‘llaniladi. Ushbu protsedura maqsadli miya hududiga mikro elektrodlarni kiritish orqali qo‘shni neyronlar bilan tashqaridan maqsadli miya hududining elektr faolligini qayd etishdan iborat. Bu haqiqatan ham ma’lumotni uzatish va ma’lumotlarni qayta ishlash mexanizmini ochishning foydali usuli, chunki bu bizga neyronlarning elektr faolligini to‘g‘ridan-to‘g‘ri yuqori vaqt aniqligi bilan o‘lchash imkonini beradi. Biroq, elektrodlarni kiritish uchun hayvonlarning miyasini shikastlash kerak. Shunday qilib, invaziv bo‘lmagan usul asosan insonlar bilan tajribalar uchun qabul qilinadi. Markaziy nerv sistemasi elektrofiziologik usullar bilan tekshirilganda fon yoki spontan elektr faolligi qayd qilinadi va uning turli afferent ta’sirlar bilan o‘zgarishi aniqlanadi. Pereferiyaga impuls olib boriladigan, markazdan qochuvchi nervlarda yoki markaziy nerv sistemasining bir boэlagidan boshqa bo‘laklariga impuls o‘tkazuvchi markaz ichidagi o‘tkazuvchi yo‘llarda elektr impulsatsiya ham o‘rganiladi. Odatda noinvaziv o‘lchash usullari bosh terisidagi elektr faolligini o‘lchaydigan elektroensefalografiya (electro encepha- lography – EEG ) va neyronlarning elektr faolligidan kelib chiqadigan magnit maydonni o‘lchaydigan magnetoensefalografiya (magneto encephalography – MEG ) hisoblanadi. Bu usullar elektrofiziologik usul kabi vaqt aniqligiga ham ega, lekin fazoviy jihatdan emas. Buning sababi, neyrondan sensorgacha bo‘lgan masofa va bir nechta neyronlardan yuborilgan signallarni o‘lchash uchun bir nechta sensorlar mavjud. |
