Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

10.2.Narx siyosatini shakllantirish va narx darajasining hisoblash
uslublari
Narx bilan iste’molchilar o ’rtasida juda chambarchas aloqadorlik mavjudki,
uni iqtisodiy tamoyillar: talab qonuni, talabning narx ravonligi, bozor
segmentatsiyasi bilan izohlash mumkin. Talab qonuni iste’molchilar odatda
qimmat narxlaiga qaraganda arzon narxlarda ko’proq tovarlar sotib olishini
ifodalaydi. Ammo har qanday tovar ham “narx-miqdor” aloqadorligiga to’g ’ri
kelavermaydi. Ayrim mahsulotlarga talab shundayki, muayyan sharoitlarda
yuqoriroq narxlar ko’proq tovar oboroti hajmini ta’minlaydi. Bunday tovarlar
b ozo m in g ayrim segm entlariga m o ’ljallangan — b o ’lar qim m atbaho
avtomobillar, kemalar, zeb-ziynat buyumlari va boshqalar.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ikki narx segmenti yaqqol ko’zga tashlanadi: “narx” xaridori va “sifat”
xaridori bor. Ko’pincha xaridorlar sifatga nisbatan ishonch bildirib, ortiqcha
pul sarflaydilar. Yuqoriroq narxlar go’yo ulaiga sifatga nisbatan ishonch bildirib,
bu ayniqsa noxush oqibatlaiga olib kelishi mumkin bo’lgan mahsulotlar xaridida
ko’p kuzatiladi.
Narx ravonligi iste’molchilaming xarid qilinadigan tovarlar miqdori nuqtai
nazaridan narx o ’zgarishlariga o ’ta sezuvchanligini belgilaydi.
Amalda talab ravonligini uch ko’rinishi, ya’ni ravon talab, noravon talab
hamda yakka (unitar) talabga bo’lish mumkin.
Bozor ravon talab vaziyatida narxlardagi o ’zgarishlarga o ’ta sezuvchan
b o’ladi.
Bozor noravon talab vaziyatida narxlardagi o ’zgarishlarga yetarli darajada
sezgirlik ko’rsatmaydi.
Yakka ravonlik vaziyatida sotuvchiiar ko’p bo’lgan, ulaming bir mahsulot