Тошкент давлат иқтисодиёт университети “Жаҳон иқтисодиёти” кафедраси “Жаҳон иқтисодиёти ва халқаро иқтисодий муносабатлар” фани мавзу: Жаҳон хўжалиги ва халқаро иқтисодий муносабатлар: асосий кўринишлари ва хусусиятлари

Жаҳон иқтисодиёти ва ХИМда глобализация феноменини икки томонлама, яъни макроиқтисодий ва микроиқтисодий даражада кўриб чиқиш мумкин. Макроиқтисодий даражада глобализация – бу, давлатлар ва алоҳида минтақаларнинг чегараларидан ташқарида иқтисодий фаолият кўрсатишга бўлган умумий интилишлари тушинилади. Бундай интилишларнинг кўринишлари - либерализация, савдо ва инвестицион тўсиқларнинг олиб ташланиши, эркин тадбиркорлик зоналари ташкил этиш ва ҳ.к.лар ҳисобланади.

• Жаҳон иқтисодиёти ва ХИМда глобализация феноменини икки томонлама, яъни макроиқтисодий ва микроиқтисодий даражада кўриб чиқиш мумкин. Макроиқтисодий даражада глобализация – бу, давлатлар ва алоҳида минтақаларнинг чегараларидан ташқарида иқтисодий фаолият кўрсатишга бўлган умумий интилишлари тушинилади. Бундай интилишларнинг кўринишлари - либерализация, савдо ва инвестицион тўсиқларнинг олиб ташланиши, эркин тадбиркорлик зоналари ташкил этиш ва ҳ.к.лар ҳисобланади.

Микроиқтисодий даражадаги глобализация эса корхона фаолиятининг ички бозор чегараларидан ташқарида кенгайиши тушинилади. Тадбиркорлик фаолиятининг миллатлараро ёки кўпмиллий йўналганлигидан фарқли равишда глобализация жаҳон бозори ёки “жаҳон учлиги” (Шимолий Америка, ғарбий Европа, Япония) бозорларини ўзлаштиришда ягона ёндашишни тушинилади.

• Микроиқтисодий даражадаги глобализация эса корхона фаолиятининг ички бозор чегараларидан ташқарида кенгайиши тушинилади. Тадбиркорлик фаолиятининг миллатлараро ёки кўпмиллий йўналганлигидан фарқли равишда глобализация жаҳон бозори ёки “жаҳон учлиги” (Шимолий Америка, ғарбий Европа, Япония) бозорларини ўзлаштиришда ягона ёндашишни тушинилади.

Халкаро иктисодий муносабатлар мохияти, маъносини курсатувчи асосий курсаткичлардан бири халкаро мехнат таксимотидир

• Халкаро иктисодий муносабатлар мохияти, маъносини курсатувчи асосий курсаткичлардан бири халкаро мехнат таксимотидир
• Дунёнинг барча мамлакатлари у ёки бу жиҳатдан халқаро меҳнат тақсимотига (ХМТ) қўшилган. Унинг чуқурлашуви илмий-техника инқилобининг (ИТИ)нинг таъсири остида бўлган ишлаб чиқариш кучларининг ривожланишидан келиб чиқади.

• Халкаро мехнат таксимотида иштирок этиш давлатларга кушимча иктисодий самара бериб, уз эхтиёжларини энг кам харажатлар билан туликрок кондириш имконини беради.

• Халқаро мехнат таксимоти – алоҳида олинган мамлакатларда маълум бир маҳсулотни ишлаб чиқаришда муқобил концентрацияга эга бўлган ишлаб чиқариш шакли бўлиб, мамлакатлар орасида ижтимоий ҳудудий меҳнат тақсимотининг юқори ривожланган даражасидир.

• Ишлаб чиқариш омилларининг халқаро тақсимоти

• Халқаро ишлаб чиқариш омиллари тақсимоти – тарихан шаклланган ёки эгалланган ҳолда турли мамлакатларда ишлаб чиқариш омилларининг жамланиши бўлиб, мамлакатлар томонидан бошқа мамлакатларга нисбатан маълум бир товарларни самаралироқ ишлаб чиқариш имконини беради

• Ишлаб чиқариш омиллари

• Товарлар ишлаб чиқариш учун зарур бўлган ресурслар

• Инсоний ресурслари

• Мулкий ресурслар

• меҳнат

• технология

• капитал

• ер