MASALAN:
Shahar aholisi to’g’risida hisobot davriga quyidagi ma’lumotlar berilgan (ming kishi hisobida):
Hisobga olinayotgan davr
|
Aholi soni
|
2020 yil holatiga
| |
1 yanvar
|
121,2
|
1 aprel
|
122,3
|
1 iyul
|
123,0
|
1 oktyabr
|
123,8
|
2021 yil 1 yanvar
|
124,5
|
Shahar aholisining o’rtacha yillik soni
| |
Jami aholi soni
|
Shu jumladan
| | | | |
shahar aholisi
|
qishloq aholisi
|
O`zbekiston Respublikasi
|
33905,2
|
17144,1
|
16761,1
|
Qoraqalpog`iston Respublikasi
|
1898,3
|
930,5
|
967,8
|
viloyatlar:
|
|
|
|
Andijon
|
3127,7
|
1633,9
|
1493,8
|
Buxoro
|
1923,9
|
709,5
|
1214,4
|
Jizzax
|
1382,1
|
648
|
734,1
|
Qashqadaryo
|
3280,4
|
1410,4
|
1870
|
Navoiy
|
997,1
|
487,7
|
509,4
|
Namangan
|
2810,8
|
1815,1
|
995,7
|
Samarqand
|
3877,4
|
1438,3
|
2439,1
|
Surxondaryo
|
2629,1
|
954
|
1675,1
|
Sirdaryo
|
846,3
|
361,3
|
485
|
Toshkent
|
2941,9
|
1446,7
|
1495,2
|
Farg`ona
|
3752,0
|
2117,7
|
1634,3
|
Xorazm
|
1866,5
|
619,3
|
1247,2
|
Toshkent sh.
|
2571,7
|
2571,7
|
0
|
2020 yilda Hududlar bo`yicha shahar va qishloq aholisi soni
Har doim ham aholi to’g’risidagi ma’lumotlar davr boshi va oxiriga yoki teng oraliqlar bo’yicha ko’rsatilmasligi mumkin. Bu holatda aholining o’rtacha yillik sonini hisoblashda tortilgan o’rtacha usuldan foydalaniladi.
bu erda: - yonma-yon davrlarda keltirilgan aholining o’rtacha yillik soni; - davr oralig’i
Shahar aholisi to’g’risida hisobot davriga quyidagi ma’lumotlar berilgan (ming kishi hisobida):
Hisobga olinayotgan davr
|
Aholi soni
|
2020 yil holatiga
| |
1 yanvar
|
121,0
|
1 aprel
|
121,8
|
1 avgust
|
122,6
|
1 oktyabr
|
123,0
|
2021 yil 1 yanvar holatiga
|
123,6
|
AHOLINING TABIIY VA MEXANIK XARAKATI
TABIIY HARAKATNI IFODALOVCHI KO’RSATKICHLAR:
- Tug’ilish koeffitsient
- Vafot etish koeffitsient
- Tabiiy o’sish koeffitsient
- Aholining umumiy tug’ilish koeffitsient
Joriy yilda tug’ilgan bolalar sonini 1000 ga ko’paytirib, aholini o’rtacha yillik sonining nisbatiga teng bo’ladi, ya’ni:
bu koeffitsientning mohiyati har 1000 ta aholiga qancha tug’ilgan bola to’g’ri kelishini bildiradi va promilleda (‰) hisoblanadi.
| |
Jami:
|
Shu jumladan
| | | | |
qiz bolalar
|
o’g’il bolalar
|
O`zbekiston Respublikasi
|
841814
|
405177
|
436637
|
Qoraqalpog`iston Respublikasi
|
39283
|
19061
|
20222
|
viloyatlar:
|
|
|
|
Andijon
|
81392
|
39551
|
41841
|
Buxoro
|
41504
|
20015
|
21489
|
Jizzax
|
38035
|
18152
|
19883
|
Qashqadaryo
|
90211
|
43057
|
47154
|
Navoiy
|
23827
|
11495
|
12332
|
Namangan
|
74688
|
35732
|
38956
|
Samarqand
|
101360
|
48620
|
52740
|
Surxondaryo
|
74616
|
35807
|
38809
|
Sirdaryo
|
21050
|
10173
|
10877
|
Toshkent
|
66057
|
31928
|
34129
|
Farg`ona
|
92979
|
44890
|
48089
|
Xorazm
|
41938
|
20235
|
21703
|
Toshkent sh.
|
54874
|
26461
|
28413
|
2020 yilda Tug`ilganlar soni
2. Vafot etish koeffitsienti.
Vafot etish koeffitsienti yil davomoda vafot etganlar sonini 1000 ga ko’paytirib, aholini o’rtacha yillik sonining nisbatiga teng bo’ladi, ya’ni:
3. Tabiiy o’sish koeffitsienti.
Bu koeffitsient tug’ilish va vafot etish koeffitsientlari orasi- dagi farqqa teng, ya’ni:
4. Nikoh qurish koeffitsenti.
Bu koeffitsien har 1000 ta aholiga qancha nikoh qayd etilganini ko’rsatadi.
Tug’ilish va vafot etish orasidagi nisbat hayotiylik koeffitsienini ifodalaydi.
| |
Jami:
|
Shu jumladan
| | | | |
ayollar
|
erkaklar
|
O`zbekiston Respublikasi
|
175637
|
78854
|
96783
|
Qoraqalpog`iston Respublikasi
|
9171
|
3999
|
5172
|
viloyatlar:
|
|
|
|
Andijon
|
15781
|
7138
|
8643
|
Buxoro
|
10058
|
4525
|
5533
|
Jizzax
|
6020
|
2586
|
3434
|
Qashqadaryo
|
13914
|
6034
|
7880
|
Navoiy
|
5038
|
2190
|
2848
|
Namangan
|
13540
|
6183
|
7357
|
Samarqand
|
18405
|
7959
|
10446
|
Surxondaryo
|
11932
|
5155
|
6777
|
Sirdaryo
|
3959
|
1772
|
2187
|
Toshkent
|
18404
|
8298
|
10106
|
Farg`ona
|
18544
|
8416
|
10128
|
Xorazm
|
9672
|
4322
|
5350
|
Toshkent sh.
|
21199
|
10277
|
10922
|
2020 yilda O’lganlar soni
| |
Jami:
|
Shu jumladan
| | | | |
shaharlarda
|
qishloqlarda
|
O`zbekiston Respublikasi
|
296750
|
141474
|
155276
|
Qoraqalpog`iston Respublikasi
|
11561
|
5306
|
6255
|
viloyatlar:
|
|
|
|
Andijon
|
27721
|
14792
|
12929
|
Buxoro
|
15765
|
5416
|
10349
|
Jizzax
|
13928
|
5725
|
8203
|
Qashqadaryo
|
30843
|
12938
|
17905
|
Navoiy
|
9086
|
3817
|
5269
|
Namangan
|
24951
|
16009
|
8942
|
Samarqand
|
33379
|
9869
|
23510
|
Surxondaryo
|
24786
|
8494
|
16292
|
Sirdaryo
|
8905
|
4389
|
4516
|
Toshkent
|
26148
|
10558
|
15590
|
Farg`ona
|
34066
|
17999
|
16067
|
Xorazm
|
13989
|
4540
|
9449
|
Toshkent sh.
|
21622
|
21622
|
0
|
2020 yilda Tuzilgan nikohlar soni
Ajralish koeffitsienti.
Maxsus tug’ilish koeffitsienti.
Bunda tug’ilgan bolalar sonini farzand ko’rish qobiliyatiga ega bo’lgan (reproduktiv) 16-49 yosh oralig’idagi ayollarning o’rtacha yillik soniga nisbati bilan aniqlanadi.
Maxsus vafot etish koeffitsienti.
bu erda: va - o’tgan hamda shu yil ichida jami tug’ilgan bolalar soni
Masala.
Shaha aholisi to’g’risida quyidagi ma’limotlar berilgan (kishi):
Ko’rsatkichlar
|
kishi
|
1. Shahar aholisining o’rtacha yillik soni
|
85470
|
2. Yil davomida tug’ilgan bolalar soni
|
1650
|
3. Vafot etganlar soni
|
820
|
4. Nikoh qurganlar soni
|
578
|
5. Ajrashganlar soni
|
225
|
Berilgan ma’lumotlardan foydalanib, shahar aholisi uchun tug’ilish, vafot etish, tabiiy o’sish, nikoh qurish va ajralish koeffitsientlarini hisoblang:
Global usul yordamida hisoblashda aholining yil boshidagi soni (), tabiiy o’sish () yoki umumiy o’sish koeffitsienti boshlang’ich ma’lumot vazifasini bajaradi.
Hisoblanish tartibi:
bu erda:
va aholining joriy yil oxiri va keyingi yil boshidagi soni.
-umumiy o’sish yoki tabiiy o’sish koeffitsientlari
Aholining istiqboldagi sonini hisoblash.
Bu mamlakat miqyosida aholini tabiiy harakati va migratsiya sonini ilmiy taxmin etish, shahar bilan qishloq aholisi nisbatini oldindan bilish, mehnat resurslari, uning hududiy joylashishi hamda demografik tuzilmasini oldindan tahlil qilishdan iborat.
Aholining istiqboldagi sonini hisoblash global usul yordamida ham hisoblanishi mumkin.
MEHNAT RESURSLARI STATISTIKASI
MEHNAT RESURSLARI SONINI HISOBLASH:
- Mehnat qilish yoshidagi aholi.
- Mehnat qilish yoshida bo’lgan, mehnatga layoqatsiz aholi (1, 2-guruh njgironlari va imtiyozli qarilik nafaqasiga chiqqan kishilar).
- Mehnat qilish yoshida bo’lib, iqtisodiyotda band bo’lmagan aholi (ro’zg’or va yosh bolalarni tarbiyalash bilan shug’ullanadigan ayollar va b.).
- Iqtisodiyot tarmoqlarida band bo’lgan pensionerlar va o’smirlar.
Bunda:
MEHNAT RESURSLARINING POTENSIAL SONI = A-B+D
MEHNAT RESURSLARINING HAQIQATDAGI SONI = A-B-C+D
IQTISODIY AKTIV AHOLI SONI = MEHNAT RESURSLARINING HAQIQIY SONI – MEHNATGA YAROQLI YOSHDA BO’LIB, ISHLAB CHIQARISHDAN AJRALGAN HOLDA O’QIYOTGANLAR VA ARMIYA SAFLARIDA XIZMAT QILAYOTGANLAR.
Iqtisodiy aktiv aholi sonining umumiy aholi soniga nisbati aholining iqtisodiy aktivlik darajasini ifodalaydi:
Masalan:
Hisobot yili boshida mamlakatda 9910,6 ming ishchi kuchi bo’lib, rasmiy qayd etilgan ishsizlar soni 34,9 ming kishini tashkil etgan, o’rtacha umumiy aholi soni 25857,1 ming kishidan iborat. Aholining iqtisodiy aktivlik darajasini aniqlang.
Mehnatga qobiliyatli potensial kuchlardan foydalanish koeffitsienti:
Do'stlaringiz bilan baham: |
