Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
INTERPRETATION OF PSYCHE IN THE STORY “THE WAY OF 
THE STAR” BY ABDUQAYUM YULDOSHEV 
Nizamov F.M. - Teacher of Navoi State Pedagogical Institute 

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
131 
Annotation. The article analyzes the story of A. Yuldashev ―The Way of the 
Star‖. The play is scientifically based on the harmonious expression of the psyche of 
young people and the experiences of the protagonist. 
Key words: detail, leitmotif, genre, spirit, text, portrait, image. 
Istiqlol davri o‗zbek adabiyotida yaratilayotgan badiiy asarlarda yangi olam, 
yangi dunyoqarashning odamlar ruhiyatiga ta‘siri, ularning ko‗nglidagi turfa 
holatlarni aks ettirishga alohada e‘tibor qaratib kelmoqda. Mualliflar o‗zlari 
yaratayotgan asarlarida turfa xil poetik talqin xususiyatini, kutilmagan tasvir, o‗ziga 
xos badiiy ifodasini yuzaga chiqarishga intilib kelmoqda. Kitobxon diqqatini asar 
matnida aks etadigan asosiy emotsional ruh – leytmotivga yo‗naltirishmoqda. 
So‗nggi yillarda yaratilayotgan
 
adabiyot insoniy fazilatlar bilan uzviylikda, uning 
ruhiyati, his-tuyg‗ulari, qalb qaridagi istiroblar talqiniga jiddiy e‘tibor qaratmoqda.
 
Bugungi o‗zbek nasrining taraqqiyotida iste‘dodli adib Abduqayum 
Yo‗ldoshevning o‗ziga xos uslubi, talqin yo‗nalishi mavjudligini alohida qayd etish 
lozim. Adibning ―Yoshlik‖ jurnalining 2008-yil 5-sonida nashr etilgan ―Yulduz‖ning 
yo‗li‖ qissasidagi mavjud qahramonlar talqini, ularning xatti-harakatlari, qilayotgan 
ishlari, xayoliy kelajak haqidagi qarashlari, orzu-umidlari beixtiyor o‗quvchi qalbini 
hayratga soladi. Adabiyotshunos olim Umarali Normatov qayd qilib o‗tganidek: 
―Adabiyot – ma‘naviyat ko‗zgusi. Bu ko‗zguda kishilarimiz hayotidagi, ruhiyatidagi, 
binobarin, ma‘naviyatdagi jamiyki o‗zgarishlar baralla namoyon bo‗lishi‖da aks 
etadi[1; 4-b.]. Qayd qilingan tushunchalar zamirida, insonni anglashga bo‗lgan 
intilish turfa xil usullar asosida yondoshishni talab etsa-da, ammo badiiy xarakterlar, 
ularning olami, kitobxonga ma‘naviy ozuqa bera olishi bilan ham izohlanishini 
kuzatish mumkin. Ayni ushbu holat qissada bir biriga o‗xshamagan, turfa 
dunyoqarashdagi Sadriddin, Samad, Komila, Nafisa, Lobarxon kabi obrazlar misolida 
yoshlar ongidagi turfa xil holat, orzu, kelajak to‗g‗risidagi o‗ylari badiiy jihatdan 
mukammal talqin etilgan.
Adabiyotshunos Qozoqboy Yo‗ldoshev qayd qilganidek: ―Adabiyot – 
abadiyatga da‘vogar. Adib betizgin vaqtni tizginlashga urinadigan zot. U tarixchidan 
farqli o‗laroq, zamon haqida axborot, ma‘lumot bermaydi. Bil‘aks, vaqtni, odam 
umrining biror qismini hissiyotu sezimlari bilan tasvirga muhirlab, to‗xtatib qo‗yadi‖. 
Asosli ta‘kidlanganidek, insonning orzu-umidlarini ijodkor talqin etar ekan, uning 
eng avvola qalb qa‘ridagi quvonchu istiroblari bilan uzviy birlikda talqin etishga 
harakat qiladi. Chunki inson ruhiyati uning xarakter xususiyatlarini yoritishga asos 
bo‗ladi.
Asar bosh qahramoni mashhur hofiz bo‗lishni, ya‘ni Sadriddin Mehriddinov 
bo‗lishni orzu qiladi. ―…men hali mashhur artist bo‗lib ketaman! Yulduz bo‗lib 
ketaman!‖[2; 5-b.] jumlalari bilan boshlan asar, insonning qadrini, uning 

---