Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
9 
An‘anaviy ta‘lim shunday mexanizmga asoslangan ediki, unga ko‗ra bir 
qarashda ta‘lim oluvchilarning o‗z ustida ishlashlari, qo‗shimcha bilimlarni 
o‗zlashtirish maqsadida mustaqil harakat qilishlariga hojat yo‗qdek. Biroq, mana shu 
holatning o‗zi ularga yangi bilimlarga ega bo‗lish orqali erkin fikrlash, mushohada 
yuritish, o‗z nuqtayi nazarlarini ilgari surish, turli nazariya va qarashlarni o‗zaro 
taqqoslash, to‗g‗ri qaror qabul qilish, o‗z g‗oyalarini ilgari surish imkoniyatiga ega 
bo‗lishdan mahrum etardi.
Ta‘lim oluvchilarning mustaqil o‗qib-o‗rganish, erkin fikrlash, muayyan 
g‗oyalarni ilgari surish, amaliy izlanishlarni olib borish, murakkab vaziyatlarda 
muammoni to‗g‗ri, oqilona hal qilishda jiddiy to‗siqlarga duch kelishi keyingi 
bosqich ta‘limiga zarur darajada tayyor bo‗lmasliklari, mutaxassis sifatida to‗la 
shakllanmasliklariga olib keldi.
Kasbiy kompetentlik mutaxassis tomonidan alohida bilim, malakalarning 
egallanishini emas, balki har bir mustaqil yo‗nalish bo‗yicha integrativ bilimlar va 
harakatlarning o‗zlashtirilishini nazarda tutadi[5]. Talabalar tomonidan tahsil olayotgan 
ta‘lim yo‗nalishlari bo‗yicha umumiy va kasbiy fanlar asoslarining puxta o‗zlashtirilishi ularni 
mehnat bozoridagi kuchli raqobatga bardoshli qilib tayyorlash imkonini beradi. Mutaxassis 
sifatida talabalarning to‗laqonli shakllanishi faqat o‗qituvchi va uning faoliyatigagina emas, 
balki o‗quv mashg‗ulotlari jarayonida talabalarning kasbiy kompetensiyalarini 
rivojlantirishlariga ham bog‗liq. Shu sababli oliy ta‘lim muassasalarida talabalarning kasbiy 
kompetentligini rivojlantirish bugunning dolzarb vazifalaridan biridir.
Oliy ta‘lim muassasasida kasb-hunar ta‘limi talaba va madaniyat o‗rtasidagi 
muayyan munosabatlarni o‗rnatadi, muayyan tarzda ikkinchisini o‗zgartiradi, 
shuningdek, uning maqsadi va mazmuni, kasbiy ta‘lim strategiyasi, uning xarakteri 
va o‗zaro ta‘sir shakllari bilan talabalarning faoliyatini belgilaydi[6]. 
Oliy kasbiy pedagogik ta‘limga bo‗lgan zamonaviy talablar kelajakdagi 
o‗qituvchini rivojlanishning subyekt pozitsiyasini ta‘minlaydigan texnologiyalardan 
foydalangan holda professional ta‘limni maxsus tashkil etish zarurligini belgilaydi. 
Bu pedagogik vazifalarni talabaning shaxsiy ma‘nosiga aylantirish imkonini beruvchi 
shaxsiy va faol yondashuvni amalga oshirishni o‗z ichiga oladi.
Ikkinchisi kasbiy tayyorgarlikni shaxsiylashtirish, o‗qituvchilar va 
talabalarning shaxsiy tajribasining pedagogik hamkorligiga qo‗shilishi bilan bog‗liq 
bo‗lgan noyob shaxs sifatida qaraladi. 
Kasbiy faoliyatni rivojlantirishning dastlabki bosqichida professionallikning 
asosiy belgisi kasbiy mahoratni o‗z kasbiy vazifalarini malakali va ijodiy bajarish 
qobiliyati sifatida namoyon etadi. Kasbiy mahorat-bu mahorat shakllanishining 
muayyan darajasidir. 
Kasbiy kompleks hodisa sifatida insonning nafaqat o‗z vazifalarini ijodiy 
bajarish, balki o‗z asosiy kuchlarining professional faoliyatida o‗z-o‗zini anglash, 

---