Toshkent davlat pedagogika universiteti «Texnologik ta’lim metodikasi» kafedrasi

Texnika xususiyatlari
Texnologik taraqqiyotning asosi barcha turdagi uskunalarning asosiy xususiyatlarini oshirishdan iborat. Bunday jarayonmodernizatsiya deb ataladi.Modernizatsiya, modernizatsiyalash (fransuzcha“moderne”– eng yangi, zamonaviy) – biror narsani yangilash, unga zamonaviy tus berish, uni zamonaviy talablargamuvofiq oʻzgartirish. Modernizatsiyalashda mashina, turli texnologik qurilmalar,muhim kashfiyotlar texnika taraqqiyoti talablariga muvofiq qayta ishlanadi. Demak, texnikadan moddiy va madaniy boylik yaratishda, energiya hosil qilish, uzatish va bir turdan ikkinchi turga aylantirish, tabiat va jamiyatni rivojlantirish, transport va aloqa, axborotlarni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va uzatish, maishiy xizmat, tibbiyot va mudofaani ta’minlashda keng foydalaniladi. Ishonchlilik – texnik asbobning o‘z vazifalarini tegishli sifat darajasida uzilishlarsiz bajarish yoki muayyan vaqt davomida o‘rnatilgan talablarga javob berish qobiliyati hisoblanadi.


II-BOB Texnika ob’ektlarini konstruksiyalash
2.1 Zamonaviy texnika ob’ektlarini konstruksiyalash.
Zamonaviy texnika ob’ektlarini, apparatlar hamda mexanizmlarni konstruksiyalash va modellashtirish amaliy ta’lim dasturini hamda politexnik tayyorgarlik talablarini mehnatning boshqa qandaydir ob’ektlariga nisbatan ko‘proq qanoatlantiradi. O’quv ustaxonalaridagi texnik konstruksiyalash va modellashtirishni malakali konstruktorlar, texnologlar, dastgohchi ishchilar, yig‘uvchilar va rostlovchilar faoliyatida o‘tadigan jarayonning holatiga qiyoslash mumkin
Buyum tayyorlashda ўқувчиni иш ўрни ташкил қилиниши керак.
Иш ўрни махсус мосламалар: тумбочка, сурилувчи қути, шкаф, асбоб учун тахмон, ҳимоя кузойнаги, чизмалар ва ҳ.к. билан жиҳозланиши, уларнинг иш ўрнидан ташқарига чиқиб турмаслиги таъминланиши керак.


1-расм, a. Texnik ijodkorlik тўгарак устахоналарида иш ўринларининг тахминий жойланиш режаси:
7- ўқитувчининг иш ўрни; 2 — қўл ювгич; 3 — аптечка, 4 — асбоб-ускуна ва материаллар жовони; 5—кунда, 6—дастгоҳлар; 7—девор соати; 8-ўқув-кўргазма қуроллари жовони; 9-бўёқчилик столи; 10. 11, 12, 13, 14— фрезерлаш, пармалаш, ёғоч ишлаш токарлик станоклари, рандалаш, арралаш станоклари; 15—чарх; 16— материаллар токчаси
Иш ўрни ва йўлакларни материал, намуна, буюм ёки чиқитлар билан тўсиб қўйишга рухсат этилмайди.Асбоблар ускуна ёнидаги сақланиши мумкин бўлган қути, шкаф, машина конструкциясида кўзда тутилган ҳолда унинг ички қисмида махсус жойда сақланиши керак.
Ёғочдан турли буюмлар тайёрлаш ва бошқа ишларни бажариш учун ёғоч материалларни ўлчаш ва режалаш керак бўлади. Бунинг учун махсус асбоблардан фойдаланилади.
Ўлчаш деб ёғоч материалднинг ўлчамларини ва шаклини аниқлашни айтилади. Бу асбобларга чизғичлар, матр, рулетка, гўниялар, хаткаш транспорти ва ўлчов андозалари киради.
Чизғичлар ёғоч, металл, пластмасса ёки бошқа материаллардан бир неча сантиметрдан бир метргача узунликда миллиметрларга бўлинган холда тайёрланади. Улар миллиметргача аниқликда ўлчаш, керакли тўғри чизиқлар чизиш ва ёғоч қирраларининг тўғри чизиқ шаклида эканлигини текшириш учун ишлатилади.


2.2.Аvtоmоbilni lоyiхаlаsh vа mоdеllаshtirish
Бу автомобиль универсал модель бўлиб, унииг конструктив хусуснятларн 1—2 минутда уни замонавий холодильпнкнн ҳам ортса бўладиган юк бўладиган айлантириш имконини беради.
Моделнинг бешта эшикли кузовида орқа ўриндиқ ёстиғи ва суянчиқнинг жойларини ўзгартириб (юк платформасн хосил қилиб) хайдовчи ва унинг ёнидаги йўловчинннг оғирлигидан ташқари 290-300 кг гача юкни ташиш мумкин.
Neksiya aвтомобнлннннг кж кўгариш қоби-линти оширилишн билан уинпг орқа осмасндаги цилипдрснмон пружннаси бошқа модлларнинг иружиналарндан фарқланадн.
Neksiya енгнл автомобнлининг модели ҳақн-даги маълумотлар:

умумий кўрнниши (1-расм);	кузовнинг узели (2- расм)	шассиси (3- расм)

Спецификацияси (1-жадвал)

Neksiya енгил автомабил модели деталларининг спецификацияси

Поз	Белги	Номлари	Сони	Материали	Эслатма
1	1-01	Кузовнинг (чап, ўнг) ён қисми	2	Фанер
2	1-02	Кузовни орқа қисми	1	Фанер
3	1-03	Кузовни юқори қисми	1	Ёғоч
4	1-04	Капот	1	Ёғоч
5	1-05	Кузовни олд қисми	1	Ёғоч
6	1-06	Рама	1	Ёғоч
7	1-07	Ғилдирак	4	Ёғоч
8		Гайка М 4	4		Тайёр буюм
9	1-08	Ғилдирак втулкаси	4	Ст.3
10	1-09	Ўқ	2	Сим
11	1-10	Орқа ғилдираклар таянчи	1	Ст.3
12		Шуруп 3.5 х 20	3		Тайёр буюм
13	0-11	Олдинги ғилдираклар таянчи	1	Ст.3

Автомабил модели ғилдирагини тайёрлаш учун технологик карта (1-жадвал)

№	Операция ва ўтишларнинг номлари	Ишлов беришэскизи	Ускуналар	Мосламалар	Асбоблар
					Қирқиш	Ўлчаш
1	Заготовкани арралаш ва режалаш		Верстак	Тиски	Ножовка қалами	чизғич
2	Ø 10 ли тешик пармалаш		Пармалаш станоги		пармалаш	штангенциркуль
3	Заготовкани оправкага ўрнатиш		Токарлик станоги	Уч кулачокли патрон	куюч
4	Ø 54 гача йўниш ва четини қирқиш				Ўтувчи, йўнувчи кескич	Штангенциркуль
5	Ғилдирак эни ўлчамини 18 га тўғрлаб, 25 гача йўниш				Қирқувчи кескич
6	Икки томонидаги қиррани 5х				Ўтувчи кескич
7	Эгри чизиқли юзани (R 9) эговлаш				Эгов №1
8	Ариқчани йўниш ва жилвирлаш				Кенгайтирувчи кескич жилвир
9	Ғилдиракни қирқиб олиш				Слесарлик ножовкаси

Avtomabil modeli g`ildiragini tayyorlash uchun texnologik karta (1-jadval)

№	Operatsiya va o’tishlarning nomlari	Ishlov berisheskizi	Uskunalar	Moslamalar	Asboblar
					Qirqish	O’lchash
1	Zagotovkani arralash va rejalash		Verstak	Tiski	Nojovka qalami	chizg`ich
2	Ø 10 li teshik parmalash		Parmalash stanogi		parmalash	shtangentsirkul
3	Zagotovkani opravkaga o’rnatish		Tokarlik stanogi	Uch kulachokli patron	kuyuch
4	Ø 54 gacha yo’nish va chetini qirqish		Tokarlik stanogi	Uch kulachokli patron	O’tuvchi, yo’nuvchi keskich	SHtangentsirkul
5	G`ildirak eni o’lchamini 18 ga to’g`rlab, 25 gacha yo’nish		Tokarlik stanogi	Uch kulachokli patron	Qirquvchi keskich	SHtangentsirkul
6	Ikki tomonidagi qirrani 5x		Tokarlik stanogi	Uch kulachokli patron	O’tuvchi keskich	SHtangentsirkul
7	Egri chiziqli yuzani (R 9) egovlash		Tokarlik stanogi	Uch kulachokli patron	Egov №1	SHtangentsirkul
8	Ariqchani yo’nish va jilvirlash		Tokarlik stanogi	Uch kulachokli patron	Kengaytiruvchi keskich jilvir	SHtangentsirkul
9	G`ildirakni qirqib olish		Tokarlik stanogi	Uch kulachokli patron	Slesarlik nojovkasi	SHtangentsirkul

G`ildirak vtulkasini tayyorlash texnologiyasi (2-jadval)

№	Operatsiya va o’tishlarning nomlari	Ishlov berisheskizi	Uskunalar	Moslamalar	Asboblar
					Qirqish	O’lchash
1	Ko’ndalangiga kesish, qirralarini		Tokarlik stanogi	Uch kulochokli patron	Yo’nuvchi keskich	shtangentsirkul
2	CHuqurligi 25 teshik parmalash		Tokarlik stanogi	Uch kulochokli parmalash patron	parma	shtangentsirkul
3	25 uzunlikda 15 gacha yo’nish		Tokarlik stanogi	Uch kulochokli patron	O’tuvchi keskich	shtangentsirkul
4	16 uzunlikda 10 gacha yo’nish		Tokarlik stanogi	Uch kulochokli patron		shtangentsirkul
5	19 uzunlikda o’yiq hosil qilish		Tokarlik stanogi	Uch kulochokli patron	Yo’nuvchi keskich	shtangentsirkul
6	Vtulkani qirqib olish		Tokarlik stanogi	Uch kulochokli patron	Qirquvchi rezets	shtangentsirkul

2.3.Avtomobilning asosiy qismlari va ularning maqsadi.

Shunday haydovchilar borki, o‘z mashinasini haydab yuradi, lekin mashina nimadan iboratligini umuman bilmaydi.Mexanizmning murakkab ishlashining barcha nozikliklarini bilish kerak bo'lmasligi mumkin, ammo asosiy fikrlar hali ham hamma uchun ma'lum bo'lishi kerak.Axir, haydovchining o'zi ham, boshqa odamlarning ham hayoti bunga bog'liq bo'lishi mumkin.Asosiysi, soddalashtirilgan uch qismdan iborat:

• 
  dvigatel;
  
• 
  shassi;
  
• 
  tanasi.
  

Maqolada biz mashinaning qaysi qismlaridan iboratligini va ular ishga qanday ta'sir qilishini batafsil ko'rib chiqamiz. transport vositasi umuman.