Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи пҳД

5-расм. Тажриба синов ишларидаги ўртача қийматлар учун ишонч оралиқларининг бири бири билан устма уст тушиши



Kognitiv komponent

Emosional komponent

Xulq atvor komponentient

Barcha komponentlar bo`yicha ma`suliyat hissining shakillanganligi

6
KOGNITIV KOMPONENT
-расм. Асосий кўрсаткичлари бўйича самарадорлик қиймати
Ушбу диаграммалар ва статистик ҳисоблар буйича шуни хулоса қилиш мумкинки, масъулият ҳиссининг когнитив компоненти бўйича шаклланганлик даражасининг самарадорлиги 14% га, эмотсионал компоненти буйича шаклланганлик даражасининг самарадорлиги 14 % га ва хулқ атвор компоненти бўйича шаклланган даражасининг самарадорлиги 13 % га, умумий ҳолда масъулият ҳиссининг шаклланганлик даражаси 14% га юқори эканлиги статистик усуллар орқали исботланди.
Шундай қилиб, тажриба-экспериментал иши давомида биз ажратиб кўрсатган педагогик шароитларнинг талабаларда ижтимоий масъулият ҳиссини шакллантириш учун самарали эканлиги тасдиқланди.

ХУЛОСА
«Олий таълим муассасалари талабалари ижтимоий масъулиятини ривожлантириш» мавзусидаги педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (Пҳд) диссертасияси бўйича илмий таҳлиллар, тақдим этилган методик ишланмалар ва тавсияларни умумлаштирган ҳолда самародорлик даражасини баҳолаш орқали қуйидаги хулосаларга келинди:
талабаларининг ижтимоий масъулиятини ривожлантиришнинг назарий ва амалий жиҳатлари, интеллектуал-мотиватсион, когнитив-эмотсионал, аксиологик-прогностик инсонпарварлик, ишбилармонлик, жамоавийлик натижаларни таҳлил этиш асосида аниқлаштирилди;
талабаларда ижтимоий масъулиятни ривожлантириш ҳиссини қарор топтиришнинг шахсий-педагогик, ижтимоий тажриба позитсияси билан алоқадорлиги асосида ижтимоий масъулиятни ривожлантиришни эмпирик баҳолаш асосида аниқлаштирилди;
талабаларнинг ижтимоий масъулиятини оширишда қатъий ўзига хос назарий мулоҳаза юритиш кўникмаларининг шахсий фазилатлар орқали шаклланишига имкониятлари ижтимоий масъулиятни баҳолаш мезонлари мазмунли-операцион эмотсионал-иродавий сифатлари жамоавий масъулиятни ошириш билан бирга талабалар ўз олдиларига қўйиладиган мақсадга эриша олишда фаоллик ва жавобгарлик масъулятини хис қилишнинг педагогик жиҳатлари аниқланди;
талабаларда ижтимоий масъулият ривожланишида асосий принциплардан бири уларнинг характеридаги иродавий хусусиятларни аниқловчи ва шакллантирувчи босқичида ҳам “сабр-тоқатлилик” “тиришқоқлик” билан ички боғлиқлик, ижтимоий-сиёсий, ахлоқий-тарбиявий, шахсий-касбий, масъулиятлилик, ташаббускорлик каби шахсий сифатларини субектив ҳамда обектив мослаштириш асосида такомиллаштирилди;
олий таълим муассасалари талабалари ижтимоий масъулиятини ривожлантириш жамиятда талаба масъулияти барқарорлигини таъминлашнинг мухим омили ва сифатларини баҳолашнинг педагогик жараён модели талабаларнинг кўнгилли гуруҳлари фаолиятига қизиқишни ошириш асосида аниқланди;
олий таълим муассасалари талабалари ижтимоий масъулиятини ривожлантиришнинг аҳлоқий-тарбиявий муҳит орқали масъулятни ривожлантириш таъсирчанлиги, ижтимоий масъулиятни босқичма-босқич ривожлантиришнинг ижтимоий-педагогик механизмлари асосида такомиллаштирилди;
талабаларда ижтимоий масъулиятни ривожлантириш шахслараро муносабатларда иштирок этиши, уни назорат қилиши таълимнинг касбий-профиссионал нормалар ва қоидалари асосида ҳаётий истиқболлар ҳамда нтеллектуал-иродавий хусусиятларни шакллантиришни оптималлаштиришнинг ижтимоий жараёнларда индиудал сифатларни уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилди;
олий таълим муассасалари талабалари ижтимоий масъулиятини ривожлантиришнинг тажриба-синов ишлари ўзига хос педагогик жиҳатлари диагностик ва ривожлатирувчи босқичлар ва талабаларнинг ижтимоий масъулиятини ривожлантиришнинг алоҳида компонентларига педагогик таъсир этиш билан боғлиқ ҳолда олий таълим муассасалари талабалари ижтимоий масъулиятини ривожлантиришнинг ташҳиси, рефлекцив малакалари ривожланиши, ташҳисдан олинган натижалар эса ижтимоий масъулиятни ривожлантириш жараёнини ташкил этиш учун дастлабки база сифатида фойдаланилди.
тажриба-синовда таклиф этилган таълим жараёнига оида ёндашувлар асосида олий таълим муассасалари талабалари ижтимоий масъулиятини ривожлантиришга йўналтирилган ижтимоий масъулятни қарор топтирувчи тадбирлар дастури самарадорлик зарурати ва имкониятлари тўғрисидаги илмий ғоянинг муҳимлиги ва асослилиги тасдиқланди.