Тошкент давлат техника университети

Вирусли гепатитлар – жигарнинг юқумли касалликларидир. Улар касалликнинг белгиларсиз кучсиз, сезилар – сезилмас, ошқозон ичак бузилишларидан, иштаҳанинг бўлмаслиги, ошқозонда овқатнинг хазм бўлмаслиги, ичнинг суюк келиши, кучли оғриқлар, тана ҳароратининг юқори бўлиши, яққол сариклик, кусиш, қоринда оғриқ бўлиши, кўп ҳолларда ҳаттоки жигардаги оғирўзгаришлар натижасида ўлим ҳолатлари Билан тугаши мумкин.
Вирусли гепатитларнинг 5 та асосий тури аниқланган бўлиб, гепатит А ва гепатит Е турлари интерал (ошқозон ичак) йўли Билан яъни касаллик вируслари ичак йўлларига оғизОРҚАЛИ тушганда, гепатит В,С ҳамда жарохатланг тери, шиллиққаватлар, масалан тиббий муолажалар, ҳомила ривожланаётган пайтида ва туғиш жараёнида ўтиши мумкин.

Энтерол гепатитлар

Энтерол гепатитлар инфекция манбаи бўлиб, Ушбу касалликка чалинган беморлар сариклик белгилари намаён бўлмаган, инфекциянитнг енгил ёки кассаллик белгилари яққол намоён бўлмаган бошланғич давридаги беморлар ҳисобланади. Касалликнинг тарқалишида гепатитларнинг А ва Е турларида яширин ва сариксиз шакллари Билан оғриганлар ката аҳамият касб этади, яъни улар сариклик аломатлари намоён бўлган беморларга нисбатан 2-10 бараобар кўп учрайди, уларни аниқлаш учун Янги замонавий мураккаб текшириш усуларини қўллашкерак.
Гепатитнинг А ва Е турларига барча кишилар мойилдир.
Энтерал гепатитларининг асосий юқиш механизми сув, озиқ-овқат, маиший мулоқот йўллари ОРҚАЛИ амалга оширилади. А ва Е гепатит касалликларининг эпидемия тарқалишларини келтириб чиқарадиган ичимлик суви асосий аҳамият касб этади.
Гепатит А Билан кўпинча 1 ёшдан ката бўлган болалар асосан 3-12 ёш болалар касалланади.
Кўп ҳолларда касаллик боллалар жамоаларида кенг тарқалади, жумладан боллар боғчалари, мактабларда бунинг сабаби шахсий гигиена қоидаларига тўлиқ риоя қилмаслик .
Гепатит А га асосан ёзги, кузги мавсумийлик хос. Бунга сабаб:

• 
  болаларни мослаштирилмаган ва дизенфекция қилинмаган сув ҳавзалари
  
• 
  канал, ариқ, фавора ва шунга ўхшаш жойларда чўмилишлари, бу нафақат гепатит, балки бошқаюқумли ичак касалликларининг тарқалишида ҳам аҳамиятга эга.
  

Гепатит А нинг қайталаниш ҳоллари учрамайди, қайта касалланиш асосан гепатитларнинг бошқа тури Билан зарарланиш оқибатида келиб чиқади.
Гепатит Е нинг мавсумий кўпайиши гепатит А нинг кўпайиш пайтига тўғри келади, (кузги, кишки, иссиқ иклимли мамлакатларда ёгингарчилик пайтида).
Бу асосан аҳолининг сифатли ичимлик суви билан етарли таъминланганлиги оқибатида келиб чиқади, яъни касаллик вируслари билан зарарланган турли сув манбаларидан сувни қайнатмасдан истеъмол қилишлари натижасида касаллик юқади.
Гепатит Е касаллигининг гепатит А дан фарки – асосан 15-40 ёшли кишилар касалланиши, болалар улиши эса 30 % атрофида бўлади.
Маълумотларга кўра гепатит Е билан аёлларга нисбатан эркаклар кўпрок касалланади, лекин аёллар, айникса ҳомиладор аёллар ўртасидаги ўлимкўрсатгичи анча баланд бўлади.

Пантерал гепатитлар

Гепатит В – олдинлари зардобли гепатит деб аталган, одатда у қон ёки қон махсулотлари ОРҚАЛИюқади. Лекин сулак, уруг суюклиги ажратмали ва бошқа биологик суюкликлар ОРҚАЛИҳам юқиши мумкин, АКШ давлатида 200000 та кайд қилинган гепатит В Билан касалланиш ҳолларининг аксарияти жинсий йўлОРҚАЛИюққанлиги аниқланган.
Гепатит В – касаллиги Билан хасталанган ката ёшдаги кишиларнинг 5-10 % касалликнинг белгисиз вирус ташувчилари ҳисобланади. АКШ давлатида уларнинг сони 400-800 минг кишига яқин бўлиб, бутун Жаҳонда эса 150-200 млн кишини ташкил этади. Касаллик вирусини ташувчанлик яъни ўзи касал бўлмасдан бошқаларга юктириш хусусияти ойлаб, йиллаб хатто умр давомида сақланиши мумкин. Гупатит В вирусини ташиб юрувчиларга жигар раки келиб чиқиши хавфи юқоридир. Касаллик хавлфи ҳисобланиб улар ўз фарзандларига касаллик вирусини ҳомиладорлик даврида ёки тўғрик жараёнида юктиришлари оқибатида, улар жигар циррози келиб чиқиши хавфини оширади. Олимлар Узоқ ватлар давомида А зам эмас В ҳам эмас деб аталган С гепатит тури эканлиги исботланди. Ҳозиргивақтда кун маълумотларига кўра АКШ да ҳар йили 150 мингга яқин гепатит С Билан касалланиш ҳоллари кайд қилиниб, уларнинг 10 % қон куйиш билдан боглик. Гепатит С вируси юқишининг яна бир мухим омили бу гиёхванд моддаларининг қон томирига юборилишидир.
Ҳозирги кунда парентирал гепатитларининг кўп кисми гепатит С га тўғри келади, улар асосан қон куйишдан кейин ривожланган ва касаллланганларнинг ярмидан бу ҳолат сурункали шаклга утиб жигар циррози ёки жигар ракига айланади.
Делта гепатит – гепатит Д деб аталиб у биринчи марта 1970 йилларда аниқланган, Д гепатит вируси фақат В гепатит вируси мавжуд бўлгандагина ривожланади: яъни у гепатитнинг В вирусига миниб организмга киради.