Toshkent davlat texnika universiteti islom karimov nomida olmaliq filiali

Iqtisodiyot uchun

Ko'pgina mamlakatlar ilm-fan va texnologiyadagi texnologiya kabi yangi sohalarda ishlashga qodir ishchilarni yarata oladigan ta'lim tizimini rivojlantirishga ko'proq e'tibor qaratmoqda. Bu qisman rivojlangan mamlakatlardagi eski sanoat tarmoqlarining raqobatbardoshligi pasayayotgani va shuning uchun sanoat landshaftida hukmronlik qilishda davom etish ehtimoli kamroq. Bundan tashqari, aholining asosiy ta'limini yaxshilash harakati paydo bo'ldi, bunda barcha odamlar ta'lim olish huquqiga ega ekanligiga ishonch kuchaymoqda.

Iqtisodchilar “ta’lim” haqida gapirganda, asosiy e’tibor faqat kollejda tahsil olgan ishchilarga qaratilmaydi. Ta'lim odatda ma'lum darajalarga bo'linadi:

• 
  Boshlang'ich - AQShda boshlang'ich maktab deb ataladi
  
• 
  O'rta - o'rta maktablar, litseylar va tayyorgarlik maktablarini o'z ichiga oladi
  
• 
  Oʻrta taʼlim - oliy oʻquv yurtlari, kollejlar va kasb-hunar maktablaridan soʻng < Maʼlumotli ishchilar savodxonlik va tanqidiy fikrlashni talab qiladigan vazifalarni samaraliroq bajara olishi sababli, maʼlumotli ishchilar salmogʻi ortishi bilan mamlakat iqtisodiyoti yanada samarali boʻladi. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, ko'proq ma'lumotli ishchilar kam ma'lumotlilarga qaraganda samaraliroq bo'ladi. Biroq, yuqori darajadagi ta'lim ham qimmatga tushadi. Mamlakat ta'lim uchun kollej yoki universitetlarning keng tarmog'ini ta'minlashi shart emas, u asosiy savodxonlik dasturlarini taqdim etishi va hali ham iqtisodiy yaxshilanishlarni ko'rishi mumkin.
  

Aksariyat aholisi maktabda va maktabdan tashqarida bo'lgan mamlakatlarda ishchilari kam ma'lumotli mamlakatlarga qaraganda tezroq iqtisodiy o'sish kuzatilmoqda. Natijada ko‘plab mamlakatlar iqtisodiy samaradorlikni oshirish maqsadida boshlang‘ich va o‘rta ta’limni moliyalashtirishni ta’minlamoqda. Shu ma'noda, ta'lim inson kapitaliga sarmoya, ya'ni yaxshiroq jihozlarga sarmoya kiritadi. YuNESKO va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Inson resurslarini rivojlantirish dasturi ma'lumotlariga ko'ra, maktabga qabul qilingan rasmiy o'rta maktab yoshidagi bolalarning aholi sonidagi rasmiy o'rta maktab yoshidagi bolalar soniga nisbati (qabul qilish darajasi deb ataladi) rivojlangan mamlakatlardagiga qaraganda yuqori. rivojlanmoqda. Bu har doim ham mamlakat aholisining ma'lumotliligi bilan kuchli bog'liq bo'lmagan YaIMga nisbatan ta'limga sarflanadigan xarajatlardan farq qiladi. Shunday ekan, yalpi ichki mahsulotining asosiy qismini ta’limga sarflayotgan davlat mamlakat aholisini bilimli qilib qo‘yishi shart emas.
Korxonalar uchun xodimning intellektual qobiliyatini aktiv sifatida ko'rish mumkin. Ushbu aktiv sotilishi mumkin bo'lgan mahsulot va xizmatlarni yaratish uchun ishlatilishi mumkin. Firmada qancha malakali ishchilar ishlasa, ular nazariy jihatdan shunchalik ko'p bu firmani yaratishi mumkin. Ish beruvchilar ta'limni shu tarzda aktiv deb hisoblaydigan iqtisodiyot ko'pincha bilimga asoslangan iqtisodiyot deb ataladi.
Har qanday qaror singari, ta'limga sarmoya kiritish ishchi uchun imkoniyat xarajatlarini o'z ichiga oladi. Sinfda o'tkaziladigan soatlarni ham ish haqiga sarflab bo'lmaydi. Biroq, ishni bajarish uchun zarur bo'lgan vazifalar yuqori darajadagi ta'limni talab qilganda, ish beruvchilar ko'proq ish haqi to'laydilar. Shunday qilib, ish haqi qisqa muddatda ta'lim uchun imkoniyat xarajati sifatida past bo'lishi mumkin bo'lsa-da, ta'lim tugallangandan keyin ish haqi kelajakda yuqori bo'lishi mumkin.
veb-model
Ta'lim va ta'limni yakunlash uchun vaqt kerak bo'lganligi sababli, ayrim turdagi xodimlarga bo'lgan talabning o'zgarishi uzoq va qisqa muddatda har xil ta'sir ko'rsatadi. Iqtisodchilar bu o'zgarishni ishchi kuchiga bo'lgan talab va ishchi kuchiga bo'lgan talab modelidan foydalangan holda ko'rsatadilar.Ushbu modelda mehnat taklifi uzoq muddatda tahlil qilinadi, ammo uzoq muddatli muvozanatga qarab qisqa muddatda talab va ish haqining siljishi hisobga olinadi.

Vazifa : 1. O‘zbek tiliga tarjima qiling

2. Matndan lug‘at tuzing